TS ISO 11602 Yangından korunma – Taşınabilir ve tekerlekli yangın söndürücüler
TS ISO 11602 Muayene ve bakım
1. Kapsam
TS ISO 11602 standart, taşınabilir ve tekerlekli yangın söndürücülerin seçimi ve kurulumu ile ilgili kuralları kapsar. Bu Standard ISO/TS 11602-1 standardı ile birlikte kullanılması amaçlanmıştır. TS ISO 11602 standardını ISO/TS 11602-1 ile birlikte kullanınız.
Yangın söndürücüler, sınırlı büyüklükteki yangınlara karşı ilk müdahale ekipmanıdır. Mahal, otomatik su püskürtücü, piyezometre ve su hortumu veya diğer sabit koruma ekipmanlarıyla donatılmış olsa bile yangın söndürücülere ihtiyaç duyulur.
Bu TS ISO 11602 standart bu tip sistemlerin kısımları taşınabilir olsalar bile yangın söndürme için kalıcı kurulmuş sistemlerde uygulanmaz (örneğin hortum ve yangın söndürücü maddenin sabit bir kaynağına bağlı nozullar).
Hava taşıtları, deniz taşıtları ve taşıtlarda kullanılan yangın söndürücüler bu standardın kapsamına dâhil değildir.
2. Atıf yapılan standart ve/veya dokümanlar
Aşağıdaki atıf dokümanları, bu dokümanın uygulanması için zaruridir. Tarih belirtilen atıflarda, belirtilmiş olan baskı geçerlidir. Tarih belirtilmemiş atıflarda, atıf yapılan dokümanın en son baskısı (tadiller dahil) kullanılır.
- ISO 5923, Fire protection – Fire extinguishing media – Carbon dioxide (Yangından korunma ve yangın söndürme teçhizatı – Yangın söndürücü maddeler – Karbondioksit)
- ISO 7201-1, Fire protection – Fire extinguishing media – Haiogenated hydrocarbons – Part 1: Specifications for haion 1211 and haion 1301 (Yangından korunma – Yangın söndürücü maddeler – Halojenli hidrokarbonlar – Bölüm 1: Haion 1211 ve haion 1301 – Özellikler;
- ISO 7201-2, Fire extinguishing media – Haiogenated hydrocarbons – Part 2: Code of practice for safe handiing and transfer procedures of haion 1211 and haion 1301 (Yangın söndürücü maddeler- Halojenli hidrokarbonlar bölüm 2: Haion 1211 ve 1301’in güvenli bir şekilde işleme tabi tutulması ve nakil işlemleri için uygulama kuralları)
- ISO 8421 -1, Fire protection – Vocabuiary – Part 1: General terms and phenomena of fire
3. Terimler ve tarifler
Bu standardın amaçları bakımından ISO 8421-1′ de verilen terimler ve tarifler ile birlikte aşağıdakiler uygulanır.
3.1 Temizleme maddesi
Elektriksel olarak iletken olmayan, gazlar veya buharlaşma durumunda kalıntı bırakmayan buharlaşmaya elverişli yangın söndürme maddesi.
3.2 Kapalı geri kazanım sistemi
Maddenin atmosfere kaçışının en az olması için yangın söndürücüler, besleme kapları ve yeniden doldurma ve geri kazanım kapları arasında maddenin aktarımını sağlayan sistem.
3.3 Uzman kişi
Gerekli eğitim ve deneyime sahip ve gerekli olan aletler, ekipman, parçalar ve bu standardın muayene, bakım ve dolum işlemlerinin gerçekleştirilmesi yeterliliğine ait bilgilere (imalatçının bakım el kitabı da dahil) erişimi olan kişi.
3.4 Film- oluşturan köpük
Sulu film oluşturan köpük (AFFF) ve film-oluşturan floroprotein (FFFP) köpük türleri içeren ve polar çözücüler (suda çözünen yanıcı sıvılar) için uygun olan türleri ve polar çözücüler için uygun olmayanları kapsayan yangın söndürücü madde.
3.5 Yangın söndürücü Söndürücü
TS ISO 11602 İç basıncın hareketi ile bir ateşin üstüne tahliye edilebilen ve yönlendirilebilen bir söndürme maddesini içeren ekipman.
Not 1 – Bk. ISO 7165.
Not 2 – İç basınç aşağıdakilerle sağlanabilir;
– Depolanmış bir basınç (doldurma zamanında yangın söndürme maddesi koruma kabının basınçlandırılması) veya
– Bir gaz kartuşu (madde kartuşunu ayrı bir silindirden gaz verilerek kullanılması sırasında basınçlandırılması) Not 3 – ISO 7165:2009, Madde 3.11’den uyarlanmıştır.
3.6 Yüksek-basınç silindiri
20 °C’ta 2,5 MPa’dan daha fazla işletme basıncına sahip silindir.
3.7 Muayene
TS ISO 11602 bir yangın söndürücünün işe yarar ve çalışabileceğinden emin olmak için ön inceleme.
Not – Bu muayene, yangın söndürücünün tamamen doldurulmuş ve çalıştırılabilir olduğu güvencesini vermeyi amaçlamaktadır. Bu muayene tasarımlanmış yerde, harekete geçirilmemiş veya karıştırılmamış ve işlemi engelleyen hiçbir gözle görülür tahribat veya durum olmadığı varsayılarak gözlemlenerek yapılır.
3.8 Düşük-basınç silindiri
TS ISO 11602 ‘a göre 20 °C’ta 2,5 MPa veya daha az çalışma basıncına sahip silindir.
3.9 Bakım
TS ISO 11602 yangın söndürücünün ayrıntılı incelenmesi
Not – Yangın söndürücünün etkin ve güvende çalışacağı hakkında azami güvence vermeyi amaçlar. Bu inceleme ayrıntılı inceleme, gerekli onarım ve değişimi kapsar. Hidrostatik deney gerekiyorsa, bu genelde belirtilir.
3.10 Tekrar doldurulamayan yangın söndürücü
Tamamen bakım veya hidrostatik deney işleminden geçemeyen (buna yönelik olmayan) ve yangın donanımı hizmet şirketleri tarafından kullanılan standart uygulamalar vasıtasıyla toplam çalışma kapasitesini eski haline getirilemeyen yangın söndürücü.
3.11 Taşınabilir yangın söndürücü
TS ISO 11602 çalışma talimatında 20 kg’dan fazla kütleye sahip olmayan ve el ile taşınabilecek ve çalıştırılabilecek tasarımlanmış yangın söndürücü.
Not – Yerel kabule bağlı olarak, yangın söndürücünün tamamen doluyken ki toplam ağırlığının 25 kg olmasına izin verilir.
3.12 Derecelendirme
Normal bir yangının söndürülmesinde, söndürücünün sınıflandırması ve kapasitesinin belirlenmesiyle ilgili kıyaslama numarası.
3.13 Tekrar doldurulabilir yangın söndürücü
TS ISO 11602 basınçlı kabın iç muayenesi, standart altı parçaların ve contaların değiştirilmesi ve hidrostatik deneyi dahil tamamen bakımın ve hidrostatik deney işlemlerinin uygulanabildiği, madde ve itici gaz ile tekrar doldurulabilen ve yangın donanımı hizmet şirketleri tarafından kullanılan standart uygulamaları sayesinde toplam çalışma kapasitesini eski haline getirilen yangın söndürücü.
Not – Tekrar doldurulabilir yangın söndürücüler, “Her kullanımın hemen sonrasında tekrar doldurun” veya buna karşılık gelen benzer işaretleme ile işaretlenir.
3.14 Tekrar doldurma
TS ISO 11602 yangın söndürücü maddenin yerine konması.
Not – Bu belirli tipteki yangın söndürücüler için itici gazı da içerir.
3.15 Kendiliğinden ortamdan uzaklaşan yangın söndürücü
TS ISO 11602 kendiliğinden çıkması için normal işletim sıcaklıklarında yeterli bir buhar basıncına sahip ortamda olan söndürücü.
3.16 Hizmet Bakım
Bakım, doldurma veya hidrostatik deney veya bunların birden fazlasını içeren işlem.
3.17 İşletme basıncı
TS ISO 11602 basınçölçer veya göstergede ve depolanmış bir basınç söndürücünün etiketinde gösterildiği gibi 20 °C’taki normal çalışma basıncı veya 20 °C’taki bir sıcaklıkta ortam kabındaki kartuştan gazın salınımı ile kartuşla çalıştırılan yangın söndürücüde ortaya çıkan basınç.
3.18 Deney basıncı
TS ISO 11602 imalat sırasında yangın söndürücü bileşenlerinin deneye tabi tutulduğu basınç.
Not – Gövdenin deneye tabi tutulduğu basınç, etikette veya yangın söndürücünün üzerinde gösterilir.
3.19 Su-tipi yangın söndürücü
Su, sulu film oluşturucu köpük (AFFF) veya film oluşturucu floroprotein (FFFP) köpük ve/veya antifriz gibi bir su bazlı maddeyi içeren yangın söndürücü.
3.20 Yaş kimyasal yangın söndürücü
Potasyum asetat, potasyum karbonat, potasyum sitrat veya bu maddelerin karışımlarının sulu çözeltisini içeren yangın söndürücü.
3.21 Tekerlekli yangın söndürücü
Bir kişi tarafından yangına taşınması ve çalıştırılması için tasarımlanmış toplam kütlesi 20 kg’dan fazla fakat 450 kg’dan daha büyük olmayan tekerlekler üzerindeki söndürme tertibatı.
Not-Bk. ISO 11601.
4 Muayene, bakım ve dolum
4.1 Genel
4.1.1 Mal tekrar sahibi veya belirlenmiş temsilci veya söndürücülerin bulunduğu mülkte oturan kimse, muayene, bakım ve dolum için sorumlu olmalıdır.
4.1.2 Yangın söndürücülerin muayene ve bakım işlemi önemli ölçüde çeşitlilik gösterir. Madde 4.2’de belirtildiği gibi aylık muayene işlemini gerçekleştirmek için asgari bilgi gereklidir. Madde 4.3 ve Madde 4.4’te belirtildiği gibi sadece yetkili personel söndürücülerin bakımını yapmalıdır (bk. Ek A).
4.1.3 Bakım ve tekrar dolum, uygun tipte aletlerin kullanımı, dolum malzemeleri, yağlayıcılar ve imalatçının önerdiği ve belirlediği yedek parçalar kullanılarak uygun kullanım kılavuzu/kılavuzlarına göre gerçekleştirilmelidir.
4.1.4 Bakım ve tekrar dolum için servis dışı kalan yangın söndürücüler bir defada aynı tip ve en azından aynı sınıftan ve dereceden bir yedek söndürücü ile yer değiştirilmelidir.
4.2 Muayene
4.2.1 Söndürücüler hizmete ilk alındığı zaman kontrol edilmeli ve sonrasında yaklaşık 30 günlük aralıklarla kontrol yapılmalıdır. Şartlar gerektirdiğinde, söndürücüler daha sık aralıklarla kontrol edilmelidir.
4.2.2 Periyodik kontroller aşağıdakilerden emin olmak için yapılmalıdır TSE ISO 11602 .
- a) Yangın söndürücünün belirlendiği yere koyulduğu,
- b) Yangın söndürücüyle dış yüzeye bakacak şekilde kullanma talimatları engellenmemiş ve gözle görülür olduğu,
- c) Kullanma talimatı okunaklıdır,
- d) Mühür ve basınç göstergesinin kırık veya eksik olmadığı,
- e) Yangın söndürücü dolu olduğu, (tartarak veya kaldırarak),
- f) Yangın söndürücü açıkça zarar görmemiş, paslanmamış veya sızdırmış ve tıkanmış nozulu yoktur ve
- g) Varsa basınç cihazının okunması veya göstergesi çalıştırılabilir aralıkta veya konumda olmalıdır.
4.2.3 TS ISO 11602 yangın söndürücünün kontrolü Madde 4.2.2 a) ve b) bendindeki gibi listelenmiş koşullarda, bir eksikliği ortaya çıkardığı zaman, acil düzeltici faaliyet yapılmalıdır.
4.2.4 Tekrar doldurulabilir söndürücünün kontrolü Madde 4.2.2 c), d), e), f) veya g) bendindeki koşullarından herhangi birinde bir eksikliği ortaya çıkardığı zaman, bu söndürücü uygun bakım işlemlerine tabi tutulmalıdır.
4.2.5 Madde 4.2.2 c), d), e), f) veya g) bendindeki koşullarından herhangi birinde, doldurulmayan tozlu söndürücünün kontrolü bir eksikliği ortaya çıkardığı zaman, bu söndürücü hizmetten kaldırılmalıdır.
4.2.6 Tekrar doldurulamayan temizleme maddeli söndürücünün Madde 4.2.2 c), d), e), f) veya g) bendindeki koşullarından herhangi birinde, kontrolü bir eksikliği ortaya çıkardığı zaman, bu söndürücü hizmetten kaldırılmalı ve madde iyileştirilmeli veya ortadan kaldırılmalıdır.
4.3 Bakım
4.3.1 Genel
Ek C’de belirtilenin dışında tüm söndürücüler aşağıda gösterildiği şekilde bakıma tabi tutulmalıdır.
- a) Yılda bir kereden fazla ancak altı aydan az olmayacak sürede,
- b) Hidrostatik deneyi sırasında,
- c) Bir muayeneyle özellikle belirtildiğinde.
Bakım işlemleri Madde 4.3.2’ye uygun olarak gerçekleştirilmelidir.
4.3.2 TS ISO 11602 tüm yangın söndürücüler
4.3.2.1 Her bir bakımda, bütün yangın söndürücüler aşağıdaki işlemlere tabi tutulmalıdır.
- a) Yangın söndürücünün kullanıp kullanılmadığını belirlemek için mühür ve emniyet cihazının kontrolü,
- b) Bakımın ardından emniyet cihazının değiştirilmesi ve yeni bir mührün yerleştirilmesi,
- c) Yangın söndürücüye etiketin eklenmesi veya gerekli bakımın gerçekleştirildiğini belirten yangın söndürücüye eklenen etiketin işaretlenmesi.
4.3.2.2 Taşınabilir yangın söndürücülerin bakımını yaparken yürütülecek işlemleri belirlemek için, yangın söndürücülerin tipi aşağıdaki gibi kategorize edilir.
– Kategori 1: Su, katkı maddeleri ile su veya köpük gibi yangın söndürme ortamı ile depolanmış-basınç tipi yangın söndürücüler,
– Kategori 2: Tozlu veya temizleme maddesi gibi yangın söndürme ortamı ile depolanmış-basınç tipi yangın söndürücüler,
– Kategori 3: Su, katkı maddeleri ile su veya köpük gibi yangın söndürme ortamı ile gaz kartuşu tipi yangın söndürücüler,
– Kategori 4: Toz gibi yangın söndürme ortamı ile gaz kartuşu tipi yangın söndürücüler,
– Kategori 5: Karbon dioksit yangın söndürücüler
4.3.2.3 Çizelge 1’e göre Madde 4.3.2.1 a), b) ve c) bendinde belirtilen hususları dikkate alarak yangın söndürücülerin bakım yapılmalıdır.
4.3.2.4 Bakım işlemini uygulamak için tozlu yangın söndürücüler açılmalıdır.
Uyarı – Herhangi bir yangın söndürücünün açılmasından önce, muayene ve bakım sırasında Madde 4.3.2.4.1 ve Madde 4.3.2.4.2’de verilen önlemler gözlemlenebilmesi ve gözlemlenecek olması onaylanmalıdır.
4.3.2.4.1 Atmosferik rutubetin toz üzerindeki etkisini en aza indirmek için sadece uygun en kuru koşullarda ve inceleme için gerekli asgari süre için tozlu yangın söndürücüler açılmalıdır (Bağıl nemi yüksek havaya maruz bırakılırsa veya toz ortam havasından daha soğuksa, toz sağlığa zararlı miktarda nemi emebilir).
4.3.2.4.2 Toza farklı tiplerin karıştırılması veya çapraz bulaştırılmasından kaçınılmalıdır.
Tozun bazı tipleri su ve karbon dioksit üretimi için diğer tipler ile etkileşime girebilir. Bu reaksiyon, belirgin reaksiyonun olmadığı haftalar süren bir gecikme sonrasına kadar genelde görünür olmaz. Kapalı mahfazada kekleşme neden olan su ve basınç yükselmesine yol açan karbon dioksit tehlikeli olabilir. Sadece aynı tozu içeren yangın söndürücüler açılmalıdır ve aynı zamanda incelenmelidir.
4.3.2.6 Temizleme maddeli söndürücüler atmosfere boşaltılmamalı ama temizleme maddesinin geri kazanımına izin veren bir yöntem vasıtasıyla beş yılı aşmayan aralıklarla boşaltılmalıdır. Boşaltmayı müteakip Çizelge 2’ye uygun olarak ilave bakım uygulanmalıdır. Boşaltılırken atmosferdeki temizleme maddesinin herhangi bir emisyonunu asgariye indirmek için önlemler alınmalıdır.
4.4 Tekrar doldurma
4.4.1 Tüm tekrar doldurulabilir tipteki yangın söndürücüler, herhangi bir şekilde kullanımdan sonra veya gereksinimi olduğunda tekrar doldurulmalıdır.
4.4.2 Tekrar doldurma uygulanırken, imalatçının önerileri takip edilmelidir.
4.4.3 Doldurma maddesinin miktarı tartılarak doğrulanmalıdır. Doldurulmuş brüt kütle, imalatçının etiketinde belirtilmiş brüt kütle ile aynı olmalıdır.
Brüt kütlesinin etikette işaretlenmediği yangın söndürücüler için brüt kütleyi belirten kalıcı bir işaretleme yangın söndürücünün herhangi bir yerinde görünür olmalıdır.
4.4.4 Tekrar doldurmadan sonra depolan basınçta ve ortamdan kendiliğinden uzaklaşan yangın söndürücüler ve kartuşlar üzerinde sızdırmazlık deneyi uygulanmalıdır.
Sıvı sızıntısı belirleme yöntemlerinin kullanıldığı yerde ortamın sıvı ile kirlenmesini önlemek için tedbir alınmalıdır.
4.4.5 Sulu film oluşturucu köpük (AFFF) ve film-oluşturucu floroprotein (FFFP) köpük ve yaş kimyasal yangın söndürücüler yangın söndürücü üzerindeki talimatına uygun olarak yenisi ile tekrar doldurulmalıdır.
4.4.6 TSE ISO 11602 sadece etikette belirtilen madde kullanılmalıdır.
4.4.7 Bir tozun başka toz ile karıştırılmasına veya bulaştırılmasına izin verilmemelidir.
4.4.8 Yangın söndürücüler bir tipten bir diğerine dönüştürülmemeli ne de herhangi bir yangın söndürücü farklı bir yangın söndürücü maddenin kullanılması için dönüştürülmemelidir.
4.4.9 Boşaltılmış yangın söndürücüden geri kalan toz tekrar kullanılmamalıdır.
4.4.10 Beş yıllık bakım veya hidrostatik deney için alınan yangın söndürücüler boşaltılmalıdır. Kapalı bir geri kazanım sistemi kullanılmadıkça madde tekrar kullanılmamalı ve kirlenmeyi önlemek için madde sızdırmaz bir kap içinde ayrı olarak muhafaza edilmelidir. Tekrar kullanmadan önce, toz tümüyle kontrol edilmelidir. Tip, bulaşma veya tozun durumuna ilişkin şüphe mevcutsa madde atılmalıdır.
4.4.11 Yangın söndürücülerin tüm susuz tipleri için, boşaltılmış yangın söndürücüde bulunan herhangi bir nem tekrar doldurmadan önce uzaklaştırılmalıdır.
4.4.12Temizleme maddesi tipindeki yangın söndürücüler, etikette belirtildiği gibi sadece uygun tip ve ağırlıktaki maddeyle doldurulmalıdır. Tekrar doldurma için halon, ISO 7201’deki özellikleri karşılamalıdır. ISO 7201’in kurallarını karşılayan halonu önceden içermeyen yangın söndürücüler, tekrar doldurulmamalıdır.
4.4.13 Temizleme maddesi yangın söndürücüsünden maddenin çıkarılması, sadece temizleme maddeleri için kapalı bir kurtarma sisteminin kullanımı ile yapılmalıdır. Yangın söndürücü silindiri, bulaşma ve/veya korozyon için içeriden incelenmelidir. Sadece yangın söndürücü silindirinde içteki bulaşmaya dair hiç bir kanıt gözlemlenmezse sistem geri kazanım silindirinde tutulan ortam tekrar kullanılmalıdır. Dahili bulaşma veya korozyonun belirtisinin bulunduğu yangın söndürücüden uzaklaştırılan temizleme maddesi, yangın söndürücü imalatçısının talimatlarına uygun olarak işlenmelidir.
4.4.14 TSE ISO 11602 karbondioksit ISO 5923’teki özellikleri karşılamalıdır.
4.4.15 Su tipi söndürücüleri doldururken, fazla dolum uygun olmayan boşaltma ile sonuçlanacaktır. Sıvı maddenin doğru miktarı aşağıdakilerden birinin kullanımı ile belirlenmelidir.
– Kütlenin ölçümü
– Hacmin ölçüm
– Sağlandığında fazla doluma karşı bir borunun kullanımı
– Sağlanırsa dolum işaretinin kullanımı
4.4.16 Basıncın düzenlenme kaynağını ayarlamak için kullanılan cihazlar en az yılda bir kalibre edilmelidir.
4.4.17 Tekrar doldurulabilirdepolanmış bir basınç tipi yangın söndürücü, sadece yangın söndürücü etiketinde belirtilen dolum basıncına basınçlandırılmalıdır. Yangın söndürücüyü basınçlandırmadan önce imalatçının basınçlandırma adaptörü valftertibatına bağlı olmalıdır. İşletim (hizmet) basıncından 0.2 MPa’dan daha yüksek olmayacak şekilde ayarlanan basıncın düzenlenmiş bir kaynağı yangın söndürücünün basınçlandırılması için kullanılmalıdır.
UYARI – Basıncın düzenlenmemiş bir kaynağı, örneğin basınç düzenleyicisiz azotlu silindir, asla kullanılmamalıdır, çünkü yangın söndürücü aşırı basınçlandırılmış olabilir ve muhtemelen kırılabilir.
Yüksek basınç kaynağının düzenleyicisiyle bağlantısı yapılan yangın söndürücü asla uzun bir süre için bırakılamaz. Kusurlu düzenleyici fazla basınç nedeniyle gövdenin kırılmasına neden olabilir.
4.4.18 Depolanmış basınçlı tozu veya temizleme maddesi yangın söndürücüsünü basınçlandırmak için sadece Standard sanayii sınıfı azot veya -55°C’ta veya daha az yoğuşma noktasında diğer soy gaz kullanılmalıdır. Eski yangın söndürücüdeki talimatta belirtilmiş olsa bile nem kapanı vasıtasıyla basınçlı hava basınçlandırma için kullanılmamalıdır. Bu kurallardaki istisnalar aşağıdaki gibidir;
- a) Sadece depolanmış basınçlı toz yangın söndürücüler için, sıkıştırılmış hava – 55 °C veya daha düşük bir yoğuşma noktası ile havayı sevk etme yeteneğine sahip özel sıkıştırma sistemleri kullanılabilir. Bu özel kompresör sistemi, tüm zamanlarda yoğuşma noktası – 55 °C’ta veya altında kalmasını sağlamak için otomatik izleme ve alarm sistemi ile donatılmış olmalıdır.
- b) Karbondioksit etikette belirtildiğinde kullanılabilir. Karbondioksitin kullanıldığında ISO 5923’ün kurallarına uyulmalıdır.
4.5 Kayıtlar
4.5.1 TSE ISO 11602 bakım firması, çalışanları aracılığıyla tüm yangın söndürücülerde gerçekleştirilen bakımı, yapılan bakım tipinin de dahil edildiği kayıtlarını saklamalıdır.
4.5.2 Yapılan bakımın tarihi ve kuruluşun ve bakımı uygulayan kişilerin tanıtımı kaydedilmelidir.
4.5.3 Her bir yangın söndürücü kart, bakımın ay ve yılı belirten (bakım, tekrar dolum ve hidrosatik deneyler) etiketi sıkıca tutturulmalıdır eklenmelidir ve bu bakımı uygulayan kişiyi tanımlamalıdır.
4.5.4 Bakımın kaydedildiği etiketler yangın söndürücünün ön yüzeyine yerleştirilmemelidir.
5 Hidrostatik dayanıklılık-basınç deneyleri
5.1 Genel
5.1.1 Hidrostatik deneyler, basınç deneyi işlemleri ve güvenlik önlemleri üzerine eğitilmiş personeller tarafından gerçekleştirilmeli ve bu personel uygun deney ekipmanına, imkanlara, uygun bakım talimatlarına sahip olmalıdır (bk. Ek B).
5.1.2 Herhangi bir zamanda, korozyonun veya mekanik hasara dair belirti gösteren yangın söndürücü atılamazsa, Madde 5.1.3 ve Madde 5.1.4 hükümlerine bağlı olarak hidrostatik deney yapılmalıdır. Bu koşullardaki istisnai durumlar aşağıdaki gibidir:
- a) Temizleme maddesi tipinden başka tekrar doldurulamayan yangın söndürücüler boşaltılmalı ve atılmalıdır.
- b) Tekrar doldurulamayan temizleme maddesi söndürücüler temizleme maddesinin geri kazanımı için geri dönüşüm merkezlerine geri gönderilmelidir.
5.1.3 Bir yangın söndürücü silindiri veya gövde a) ila f)’ye kadar aşağıda listelenen koşulların birini veya daha fazlasını karşılarsa hidrostatik deney yapılmamalı, ama kendi sahibi tarafından ya da onun talimatıyla imha edilmelidir:
- a) Lehimleme, kaynaklama, pirinçle lehimleme veya bileşenlerin yamalanarak tamiri mevcut olduğu zaman,
- b) Silindir veya gövde dişleri zarar gördüğünde,
- c) Oyuklanmaya neden olan korozyon mevcut olduğu zaman,
- d) Yangında yanmış yangın söndürücüler,
- e) Paslanmaz çelik yangın söndürücülerinde yangın söndürücü madde olarak kalsiyum klor tip madde kullanıldığı zaman
- f) Yangın söndürücünün süresinin dolduğu düşünüldüğünde (bk. Ek C).
5.1.4 Alüminyum silindir veya gövdelere sahip olan yangın söndürücüler 160 °C’u geçen sıcaklıklara maruz kalmasından şüphe duyulduğunda hizmetten çıkarılmalı ve bir hidrostatik deneye tabi tutulmalıdır.
Not – 160 °C’u geçen sıcaklıklara maruz kaldıkları zaman, alüminyum silindir veya gövdelerin yapısal bütünlüğü azalır. Bu sıcaklıklar yangına maruz kalma veya fırında kurutmanın kullanıldığı tekrar boyanması işlemlerin sırasında oluşabilir.
5.2 Frekans
5.2.1 TSE ISO 11602 10 yılı aşmayan aralıklarda yangın söndürücüler hidrostatik olarak denenmelidir. Not – Tekrar doldurulamayan yangın söndürücüler için, bk. Madde 5.1.2.
5.2.2 Tekerlekli söndürücülerde itici soy gazın depolaması için kullanılan yüksek basınçlı kartuşlar veya azot silindirleri 10 yılı aşmayan aralıklarla hidrostatik olarak denenmelidir. Bu kurallardaki istisnalar aşağıdaki gibidir:
- a) Dış çapı 5 cm’yi aşmayan ve 300 g’lık azami kapasiteye sahip kartuşlar periyodik hidrostatik tekrar deneyinden muaftır.
- b) Kısa deney aralıklarının belirtildiği ulusal düzenlemelerde belirtilen aralıklar uygulanmalıdır.
5.2.3 Bir hidrostatik deney, yangın söndürücü hortum tertibatında hortumun ucundaki kapalı bir nozulla gerçekleştirilir. Deney aralığı, hortumun yerleştirildiği yangın söndürücü için belirtilenle aynı olmalıdır.
5.3 Deney basınçları
5.3.1 Tekerlekli söndürücüler ile kullanılan tüm yangın söndürücüler, kartuşlar ve azot silindirleri fabrika deney basıncında denenmelidir.
5.3.2 Karbondioksit hortum takımları 10 MPa’da denenmelidir (bk. Madde 5.2.3).
5.3.3 TSE ISO 11602 Karbondioksit için olanlardan başka diğer hortum takımları 2 MPa veya bakım basıncından, herhangi birinden yüksek olanıyla denenmelidir (bk. Madde 5.2.3).
A.1 Genel
Bu ek, yangın söndürücülerin bakımıyla ilgili personellerin yetkinliklerinin belirlenmesi ve emin olunması için bir yaklaşımı verir. Alternatif yöntemler, tatmin edici bir düzeyde yetkinliğin başarılması için dikkate alınabilir.
A.2 Uzman bir kişinin eğitimi ve deneyimi
A.2.1 Uzman kişi “işinde” veya pratik deneyim ve eğitimlere katımla en az 3 ay eğitilmelidir. Eğitimin tavsiye edilen süresi en az 32 saattir. Eğitimin sonunda yetkili personel başarılı bir şekilde sınavı geçmelidir. Sınav ulusal makamlar tarafından tanınan bağımsız bir kuruluşun gözetimi altında yapılmalıdır.
A.2.2 Eğitim, imalatçı veya diğer nitelikli ve tanınmış bir kuruluş tarafından verilmelidir.
A.2.3 Uzman kişi, en az beş yılda bir yenileme eğitimine katılmalıdır.
Ek B
(Zorunlu hükümler) Dayanıklılık basınç deneyi
B.1 Genel
Bu ek basınçlı yangın söndürücünün patlama basıncı dayanıklılık deneyi için kesin olarak kanıtlanmış bir yaklaşımı içerir. Eş değer işlemlerim kullanılmasının olasılığı hariç tutulmamakta olup alternatif metotlar var olan tehlikeler göz önüne alınarak düşünülmelidir.
B.2 Deney cihazı
B.2.1 Basınca dayanıklılık deneyi hidrostatik olarak uygulanmalıdır
UYARI – Basınç deneyi için hava veya gaz tek bir kullanılırsa veya tüm hava hidrostatik deneyinden önce kaptan dışarı atılmazsa, yangın söndürücü kabının kırılması şiddetli ve tehlikeli olacaktır.
B.2.2 Yüksek basınçlı silindirlerin ve kartuşların muayenesi için cihaz, ilgili ulusal özellikleri uygun bir şekilde karşılayan su ceketi tipinde olmalıdır.
B.2.3 Hidrostatik deney gerektiren karbon dioksit söndürücülerin hortum tertibatı koruyucu bir kafes tertibatı içinde denenmelidir.
B.2.4 TSE ISO 11602 Düşük basınç tipleri için aşağıdakilerinden oluşmalıdır:
- a) Hidrostatik bir deney pompası, elle veya güçle çalışan, deney basıncının % 150’sinden daha az olmayan üretim yapabilen ve uygun kontrol valfleri ve teçhizatlarını içeren
- b) Yangın söndürücünün kapağına takmak için gerekli bağlantı elemanları ile tedarik edildiği deney pompasına bağlanması için esnek bir bağlantı
- c) Deney sırasında yangın söndürücünün görsel gözlemini sağlamak için tasarımlanmış personel koruması için koruma kafesi veya bariyer.
Şekil B.1, yüksek basınç silindirlerinin dışında, düşük basınçlı yangın söndürücülerin hidrostatik deneyleri için kullanılan böylesi işlemler sırasında servis elemanını korumak için dizayn edilen taşınabilir bir düşük basınçlı hidrostatik deney kabinini gösterir. Deney işlemleri sırasında kabin yere sabitlenmemelidir. Böylesi kabinler herhangi bir metal imalatçısı tarafından yapılabilir.
B.2.5 Kurutma donanımı, hidrostatik deneyi geçen tüm susuz tip yangın söndürücülerinin kurutulması için gereklidir.
B.3 Deney prosedürleri
B.3.1 Hidrostatik deneyden önce içsel inceleme yapılmalıdır.
B.3.2 Yüksek basınç silindirlerinin ve kartuşların hidrostatik deneyi, sıkıştırılmış gaz silindirleri için uygun ulusal standardlarda belirtilen prosedürlere uygun olmalıdır.
B.3.3 Düşük basınç silindirleri için deney prosedürleri aşağıdaki gibi olmalıdır.
B.3.3.1 Tüm valfler, iç kısımlar ve hortum tertibatları çıkartılmalı ve imalatçının iç kısımlarının çıkarılmamasını tavsiye ettiği bazı toz yangın söndürücülerdeki (kartuş ile çalışan) haricinde yangın söndürücü boşaltılmalıdır.
B.3.3.2 Tüm toz tipi yangın söndürücüleri su ile doldurmadan önce gövdenin içinden kalan eser miktardaki söndürücü malzemeleri uzaklaştırılmalıdır.
B.3.3.3 Boşaltma basıncının oluşturulması için dışarıdan yerleştirilen bir gaz kartuşuna sahip olan tüm toz yangın söndürücülerde, kartuş (ve bazı kartuş alıcıları) çıkarılmalı ve çıkartma noktasındaki gövde açıklığına uygun bir tapa yerleştirilmelidir.
B.3.3.4 Hortumun çıkış ucunda kapatma nozullu ile donatılmış tüm tekerlekli yangın söndürücülerin hortumu çıkartılmalıdır ve ayrı ayrı deneye tabi tutulmalıdır (bağlantı elemanlarından boşaltma nozulu olmayan) sahip olmalıdır.
Bir düzenleyici/düzenleyicilerle donatılmış tekerlekli yangın söndürücülerde bakımı veya hidrostatik bir deneyi gerçekleştirmek için, düzenleyici veya düşük basınç hortumu madde kabından ayrılır.
B.3.3.5 Tüm tekerlekli depolanmış basınçlı toz söndürücülerde, kafa düzeneği çıkarılır ve uygun bir deney kapağı ile değiştirilir
B.3.3.6 Daha sonra boşaltma nozulu, hortum tertibatını, deney muhafaza kapağı ve deney teçhizatına uygun olduğu üzere, esnek bağlantılarla hidrostatik deney pompasının hortumu bağlanır. Tekerlekli toz yangın söndürücüleri durumunda, prosedürler ve bağlantı elemanları üretici tarafından tavsiye edilenlerden olmalıdır.
B.3.3.7 Daha sonra yangın söndürücü koruyucu deney basıncını uygulamadan önce deney kafesine veya tekerlekli birimlerin bulunması durumunda koruyucu zırhın arkasına yerleştirilir.
B.3.3.8 TSE ISO 11602 Daha sonra deney pompası için su kaynağı açılır ve hortum kelepçesinin en üstüne kadar yangın söndürücü doldurulur.
B.3.3.9 Su kaynağı açıkken yangın söndürücüler yerinde kendi kapaklarıyla denemek için kapak yavaşça sıkılmalıdır. Gövdede tutulmuş havanın tamamı boşaltılıp ve su çıktıktan sonra kapak tamamen sıkılmalıdır.
B.3.3.10 Bir deney kapağı veya bağlantı elemanları ile deneye tabi tutulan yangın söndürücüler için su kaynağı açık kalırken kapak ve bağlantı elemanları tamamen sıkılmalıdır. Gövdede tutulmuş havanın tamamı boşaltılır ve su çıktıktan sonra havalandırma sıkıca kapatılır.
B.3.3.11 Sonra basıncın artışı 30 s’den daha az olmayan sürede basınç uygulanır, bu yüzden deney basıncı değere ulaşır. Asgari 30 s için bu deney basıncı korunur. Yangın söndürücü gövdesinin sızıntısı veya herhangi bir bozulmasını not etmek için bu süre boyunca gözlem yapılır.
B.3.3.12 Hiçbir sızıntı veya bozulma not edilmemişse ve deney basıncı düşmemişse, yangın söndürücüdeki basınç serbest bırakılabilir. Bu durumda yangın söndürücünün hidrostatik deneyden geçtiği kabul edilir.
B.3.3.13 Silindir kurutucunun kullanımı ile eser miktarda su ve nem tüm izleri, tüm toz ve temizleme maddesi yangın söndürücüsünden uzaklaştırılmalıdır. Isıtılmış bir hava akımı kullanılırsa, gövde içindeki sıcaklık 66 °C ‘u aşmamalıdır.
B.3.3.14 Hidrostatik deneyinde başarısız olan herhangi bir yangın söndürücü gövdesi, sahibi veya onun talimatlarını takip edenin aracılığıyla imha edilmelidir.
B.3.4 Hidrostatik deney gerektiren hortum takımları için deney prosedürleri aşağıdaki gibi olmalıdır. B.3.4.1 Hortum takımlarından herhangi bir hortum bağlantıları çıkarılmadan boşaltma nozulu sökülür. B.3.4.2 Toz tipleri için, eser miktarda tozun tüm izleri uzaklaştırılır.
B.3.4.3 TSE ISO 11602 Sonra tasarımı deneyin görsel gözlemine izin vereceği bir koruyucu cihaza içerisine hortum takımı yerleştirilir. Hortum takımını deneye tabi tutan kişi, deneye tabi tutulan hortumdan güvenli bir mesafe uzaklıkta durmalıdır.
B.3.4.4 Hortum, deneyden önce tamamen su ile doldurulmalıdır.
B.3.4.5 Sonra 1 dakika içinde deney basıncına ulaşacak şekilde basınç uygulanır. Deney basıncı, tam 1 dakika boyunca muhafaza edilmelidir. Herhangi bir bozulmayı veya sızıntıyı not etmek için gözlem yapılır.
B.3.4.6 Hiçbir sızıntı veya bozulma not edilmemişse veya deney basıncı düşmemişse veya bağlantılar hareket etmemişse, bu durumda basınç serbest bırakılabilir. Bu durumda, hortum bağlantıları hidrostatik deneyden geçtiği sayılır.
B.3.4.7 Sonra deneyden geçen hortum takımları tamamen içten kurutulmuş olmalıdır. Kurutma için ısı kullanılırsa, sıcaklık 66° C’u aşmamalıdır.
B.3.4.8 Hidrostatik deneyde başarısız olan hortum takımları imha edilmelidir. B.4 Deneylerin kaydedilmesi B.4.1 Yüksek basınçlı tipler
Hidrostatik deneyden geçen kartuşlar ve yüksek basınçlı gaz silindirler için ay, yıl ve denetçinin kimlik numarası uygun ulusal standardın gereklerine uygun olarak silindirin üzerine damgalanmalıdır.
Bu kayıtın (damgalama) sadece silindirin omuz kısmına, en üstüne, boyuna veya taban halkasına (sağlandığında) yerleştirilmesi önemlidir.
B.4.2 Düşük basınçlı tipler
Hidrostatik bir deneyi geçen yangın söndürücü gövdeleri, dayanıklı bir etiket üzerinde kaydedilmiş deney bilgilerini içermelidir. Etiket, ısısız bir işlem vasıtasıyla gövdeye yapıştırılmalıdır. Yangın söndürücü gövdesinden sökülmeye çalışıldığında, bu etiketler kendiliğinden bozulmalıdır. Etiket aşağıdaki bilgileri içermelidir:
– Deneyin yapıldığı ay ve yıl,
– Kullanılan deney basıncı,
– Deneyi gerçekleştiren kişinin adı veya adının baş harfleri veya deneyi gerçekleştiren kuruluşun adı. Hidrostatik deneyi geçen hortum takımlarının kaydedilmesi gerekli değildir.
1 10 cm x 7,5 cm plaka üzerinde kilit
2 Uzun menteşe
3 Mandallar
4 1,5 cm kalınlıkta, 16-18 açıklıkta düzleştirilmiş ve genişletilmiş metal
5 Tüm kenarlarda 1,5 cm şerit
6 Kilit ve mandal
7 Tutamak
8 Hortum açıklığı
- b) Genel görünüş
Ek C
(Zorunlu hükümler) Süresi geçmiş yangın söndürücüler
TSE ISO 11602 söndürücülerin aşağıdaki tipleri süresi geçmiş olarak düşünülmektedir ve hizmetten kaldırılmalıdır;
- a) Soda asit tipleri,
- b) Kimyasal köpük tipleri,
- c) Klorobromometan veya karbon tetraklorür tipleri,
- d) Beş yıldan daha eski olan tekrar doldurulamayan tipler,
- e) Invert tipleri,
- f) Yumuşak lehim veya perçinler ile birleştirilmiş bakır ve pirinç gövde tipleri (pompa tanklar hariç),
- g) Perçinlerle birleştirilmiş çelik gövde tipleri,
- h) Ulusal makamlar tarafından kullanım için uygun veya güvenli olmadığına karar verilen diğer yangın söndürücü tipleri.