TS EN 60335 – 1 Güvenlik kuralları – Ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli cihazlar için – Bölüm 1: Genel kurallar

Beyan gerilimi

İmalâtçı tarafından cihaz için belirtilen gerilim.

Beyan gerilim aralığı

Alt ve üst sınırları imalâtçı tarafından açıklanan cihaz için belirtilen gerilim aralığı.

Çalışma gerilimi

Değeri en yüksek yapacak şekilde kontrol ve anahtarlama düzenleri konumlandırılarak cihaz normal çalışma şartlarında çalıştırıldığı ve beyan gerilimi ile beslendiğinde cihazın dikkate alınan bölümünün maruz kaldığı en yüksek gerilim.

Not 1 – Çalışma gerilimi rezonans gerilimlerini dikkate alır.

Not 2 – Çalışma gerilimi elde edilirken geçici rejim gerilimlerinin etkisi ihmal edilir.

Not – Cihaz için herhangi bir giriş gücü belirtilmemişse ısıtma cihazları ve birleşik cihazlar için beyan giriş gücü, cihaz beyan gerilimi ile beslendiğinde ve normal çalışma şartlarında çalıştırıldığında ölçülen giriş gücüdür.

Beyan giriş gücü aralığı

Alt ve üst sınırları imalâtçı tarafından açıklanan cihaz için belirtilen giriş gücü aralığı.

Beyan akımı

İmalâtçı tarafından cihaz için belirtilen akım.

Not – Cihaz için herhangi bir akım belirtilmemişse beyan akımı;

Isıtma cihazları için, beyan giriş gücü ile beyan geriliminden hesaplanan akımdır.

Motorlu cihazlar ve birleşik cihazlar için cihaz beyan gerilimi ile beslendiğinde ve normal çalışma şartlarında çalıştırıldığında ölçülen akımdır.

Beyan frekansı

İmalatçı tarafından cihaz için belirtilen frekans.

Beyan frekans aralığı

Alt ve üst sınırları imalatçı tarafından açıklanan, cihaz için belirtilen frekans aralığı.

Normal çalışma

Besleme şebekesine bağlı iken cihazın normal kullanma durumunda çalıştığı şartlar.

Beyan darbe gerilimi

Cihazın geçici rejim aşırı gerilimlerine karşı yalıtımı için belirtilen dayanma kapasitesini karakterize eden aşırı gerilim kategorisinden ve beyan geriliminden elde edilen gerilim.

Tehlikeli kusurlu çalışma

Güvenliği bozulabilecek şekilde cihazın istenmeyen çalışması.

Uzaktan çalıştırma

Haberleşme, ses kontrol veya veri yolu sistemleri gibi düzenler kullanılarak gözden uzak bir cihazı başlatabilen bir kumanda vasıtasıyla cihazın kontrolü.

Besleme uçları

Cihazı sabit tesise bağlaması amaçlanan ve cihaza takılı veya onun içindeki bir bölmede bulundurulan iletken grubu.

Ara bağlantı kordonu

Besleme şebekesine bağlantı dışındaki amaçlar için komple cihazın bir bölümü olarak sağlanan dış bükülgen kordon.

Not- Elde kullanılan uzaktan çalışan anahtarlama düzeni, bir cihazın iki bölümü arasındaki bir dış bağlantı ve bir yardımcı bölümü cihaza ya da ayrı bir işaretleşme devresine bağlayan bir kordon ara bağlantı kordonlarına örnektir.

Besleme kordonu

Besleme amaçları için cihaza tespit edilen bükülgen kordon.

X tipi bağlantı

Besleme kordonunun kolayca değiştirilebildiği bir bağlantı metodu.

Y tipi bağlantı

Besleme kordonu üzerinde yapılacak herhangi bir değiştirme işleminin, kordon imalâtçısı veya bakım servisi ya da benzer düzeydeki nitelikli bir personel tarafından yapılmasının amaçlandığı bir bağlantı metodu.

Z tipi bağlantı

Cihazı kırmadan veya tahrip etmeden besleme kordonunun değiştirilmesine imkân vermeyen bir bağlantı metodu.

Elektrik çarpmasına karşı koruma ile ilgili tarifler

Temel yalıtım

Elektrik çarpmasına karşı temel koruma sağlamak için enerjili bölümlere uygulanan yalıtım.

Ek yalıtım

Temel yalıtımın arızalanması durumunda, elektrik çarpmasına karşı korumayı sağlamak için temel yalıtıma ilave olarak uygulanan bağımsız yalıtım.

Çift yalıtım

Temel yalıtım ve ek yalıtımın her ikisinden oluşan yalıtım sistemi.

Takviyeli yalıtım

Bu standardda belirtilen şartlarda elektrik çarpmasına karşı çift yalıtıma eş değer bir koruma derecesi sağlamak için gerilimli bölümlere uygulanan tek bir yalıtım.

Not – Bu yalıtımın, homojen bir parça olduğu anlamına gelmez. Bu yalıtım, ek yalıtım veya temel yalıtım olarak tek tek deneyden geçirilemeyen birkaç tabakadan oluşabilir.

Fonksiyonel yalıtım

Sadece cihazın doğru çalışması için gerekli olan farklı gerilimlerdeki iletken bölümler arasındaki yalıtım.

Koruyucu empedans

Cihazın normal kullanılması ve muhtemel arıza şartlarında akımın güvenli bir değere sınırlandırılacak biçimde II sınıfı yapılışlarda gerilimli bölümler ve erişilebilir iletken bölümler arasına bağlanan empedans.

0 Sınıfı cihaz

Kendi içindeki elektrik çarpmasına karşı korumanın temel yalıtıma bırakıldığı, varsa, erişilebilir iletken bölümleri tesisin sabit bağlantısındaki koruma iletkenine bağlamak için hiçbir düzenin bulunmadığı, temel yalıtımın arızalanması durumunda güvenliğin ortam şartlarına bırakıldığı cihaz.

Not – 0 Sınıfı cihazlarda ya temel yalıtımın bir bölümünü ya da bütününü oluşturan yalıtkan malzemeden bir mahfaza veya uygun bir yalıtımla gerilimli bölümlerden ayrılmış metal bir mahfaza vardır. Mahfazası yalıtkan malzemeden olan cihazda iç bölümleri için topraklama düzeni varsa bu cihaz I Sınıfı veya Ol Sınıfı kabul edilir.

Ol Sınıfı cihaz

Her tarafı, en az temel yalıtımlı olan ve bir topraklama bağlantı ucu bulunan, ancak topraklama iletkeni bulunmayan bir besleme kordonuna ve topraklama kontağı bulunmayan bir fişe sahip cihaz.

I Sınıfı cihaz

Elektrik çarpmasına karşı korumanın sadece temel yalıtım ile yetinilmediği, ancak bu temel yalıtımda bir arızanın oluşması durumunda cihazın erişilebilir iletken bölümlerinin enerjili olamayacağı biçimde, bu erişilebilir iletken bölümlerinin tesisin sabit bağlantısındaki koruyucu topraklama iletkenine bağlı tutulmaları şartıyla bir ek güvenlik tedbiri ihtiva eden cihaz.

Not – Bu güvenlik tedbiri, besleme kordonunda bir koruyucu topraklama iletkenini ihtiva eder.

II Sınıfı cihaz

Elektrik çarpmasına karşı korumanın sadece temel yalıtım ile yetinilmediği, ancak hiçbir koruyucu topraklama düzenine yer verilmeden veya sabit tesis şartlarına bağımlı kalınmadan, çift yalıtım ya da takviyeli yalıtım gibi ilave güvenlik tedbirlerinin sağlandığı cihaz.

Not 1 – Böyle bir cihaz aşağıdaki tiplerden biri olabilir:

Gerilimli bölümlerden en az takviyeli yalıtıma eş değer bir yalıtımla yalıtılan işaret plâkası, vida, perçin gibi küçük bölümler hariç, bütün metal bölümleri içinde bulunduran, yalıtkan malzemeden yapılmış, dayanıklı ve esas itibariyle sürekli bir mahfazası bulunan cihaz. Böyle bir cihaz, II Sınıfı yalıtkan mahfazalı cihaz olarak adlandırılır.

İç tarafında tamamen çift yalıtım veya takviyeli yalıtımın kullanıldığı, pratik olarak esas itibariyle sürekli metalden bir mahfazası bulunan cihaz. Böyle bir cihaz, II Sınıfı metal mahfazalı cihaz olarak adlandırılır. II Sınıfı yalıtkan mahfazalı ve II Sınıfı metal mahfazalı tiplerinin birleşimi olan bir cihazdır.

Not 2 – Yalıtkan mahfazalı II Sınıfı bir cihazın mahfazası ek yalıtımın veya takviyeli yalıtımın bölümünü ya da bütününü oluşturabilir.

Not 3 – Her tarafı çift yalıtımlı veya takviyeli yalıtımlı bir cihazda topraklama düzeni varsa, bu cihaz I Sınıfı veya Ol Sınıfı cihaz olarak kabul edilir.

II Sınıfı yapılış

Elektrik çarpmasına karşı korunması çift yalıtım veya takviyeli yalıtımla sağlanan cihaz bölümü.

III Sınıfı cihaz

Elektrik çarpmasına karşı korunması çok düşük güvenlik gerilimi ile sağlanan ve içinde, çok düşük güvenlik geriliminden daha yüksek bir gerilimin üretilmediği cihaz.

Not – SELV’deki beslemeye ilave olarak temel yalıtım gerekli olabilir. Madde 8.1.4’e bakılmalıdır.

III Sınıfı yapılış

Elektrik çarpmasına karşı korunması çok düşük güvenlik gerilimi ile sağlanan ve içinde, çok düşük güvenlik geriliminden daha yüksek bir gerilimin üretilmediği cihaz bölümü.

Not 1 – SELV’deki beslemeye ilave olarak temel yalıtım gerekli olabilir. Madde 8.1.4’e bakılmalıdır.

Not 2 – Cihazın ana bölümü SELV’de çalışırsa ve sökülebilir güç besleme birimi ile birlikte teslim edilirse bu durumda cihazın bu ana bölümü hangisi uygunsa I Sınıfı cihazda veya II Sınıfı cihazdaki III sınıfı yapılış olarak kabul edilir.

Yalıtma aralığı

İki iletken bölüm arasında veya bir iletken bölüm ile cihazın erişilebilir yüzeyi arasında hava aralığı içindeki en kısa yol.

Yüzeysel kaçak yolu uzunluğu

İki iletken bölüm arasında veya bir iletken bölüm ile cihazın erişilebilir yüzeyi arasında yalıtım yüzeyi boyunca en kısa yol.

3.4 Çok düşük gerilim ile ilgili tarifler

Çok düşük gerilim

Cihaz beyan gerilimi ile beslendiğinde, iletkenler arasında ve iletkenler ile toprak arasında 50 Voltu aşmayan cihaz içindeki bir kaynaktan beslenen bir gerilim.

Çok düşük güvenlik gerilimi

Yüksüz gerilimi 50 V’u aşmayan, iletkenler arasındaki ve iletkenler ile toprak arasındaki değeri 42 V’u geçmeyen gerilim.

Çok düşük güvenlik gerilimi besleme kaynağından elde edildiğinde, bu işlem sargıları birbirinden ayrı olan güvenlik ayırma transformatörü veya bir dönüştürücü aracılığı ile yapılmalıdır. Transformatörün sargıları çift yalıtım veya takviyeli yalıtım özelliklerine uygun olmalıdır.

Not 1 – Belirtilen gerilim sınırları, güvenlik ayırma transformatörünün beyan gerilimi ile beslendiği varsayımına dayandırılmıştır.

Not 2 – Ayrıca, çok düşük güvenlik gerilimi SELV olarak da bilinir.

Güvenlik ayırma transformatörü

Giriş sargısı çıkış sargısından, en az çift yalıtım ya da takviyeli yalıtıma eş değer bir yalıtımla elektriksel olarak ayrılmış olan ve bir cihazı veya devreyi çok düşük güvenlik gerilimi ile beslemesi amaçlanan bir transformatör.

3.4.4 Koruyucu çok düşük gerilim devresi

Diğer devrelerden temel yalıtım ve koruyucu ekranlama, çift yalıtım veya takviyeli yalıtımla ayrılmış çok düşük güvenlik geriliminde çalışan topraklanmış devre.

Not 1 – Koruyucu ekranlama, devrenin bir topraklanmış ekranla gerilimli bölümlerden ayılmasıdır. Not 2 – Koruyucu çok düşük gerilim devresi ayrıca PELV devresi olarak bilinir.

Cihaz tipleriyle ilgili tarifler

Taşınabilir cihaz

Çalışır durumda iken hareket ettirilmesi amaçlanan ya da, sabitlenmiş cihaz dışında kütlesi 18 kg’dan az olan bir cihaz.

Elde kullanılan cihaz

Normal kullanma sırasında elde tutulması amaçlanan taşınabilir cihaz.

Sabit cihaz

Sabitlenmiş cihaz veya taşınabilir olmayan bir cihaz.

Sabitlenmiş cihaz

Bir mesnede tutturularak veya özel bir yerde güven altına alınarak kullanılması amaçlanan bir cihaz

Gömülü cihaz

Bir dolap içine, duvar üzerinde açılmış bir girintiye veya benzeri bir yere monte edilmesi amaçlanan sabitlenmiş cihaz.

Isıtma cihazı

Isıtma elemanları ile birleşik ancak herhangi bir motoru bulunmayan cihaz.

Motorlu cihaz

Motorlu ancak ısıtma elemanı bulunmayan cihaz.

Not – Manyetik olarak tahrik edilen cihazlar motorlu cihazlar olarak kabul edilir

Birleşik cihaz

Isıtma elemanları ve motorları bulunan cihaz.

Cihaz bölümleriyle ilgili tarifler

Sökülemeyen bölüm

Yalnızca bir alet yardımı ile çıkarılabilen veya açılabilen ya da Madde 22.11’deki deney şartlarını yerine getiren bir bölüm.

Sökülebilir bölüm

Alet yardımı olmadan yerinden çıkarılabilen, çıkarılması için bir alet gerektirse bile, kullanma talimatına uygun olarak çıkarılan veya Madde 22.11 ‘deki deney şartlarını karşılamayan bir bölüm.

Not 1 – Tesis amaçıyla bir bölümün çıkarılması gerekiyor ise, talimatlar çıkarılmasını belirtse bile, bu bölüm sökülebilir bölüm sayılmaz.

Not 2 – Bir alet yardımı olmadan çıkarılabilen bileşenler sökülebilir bölümler olarak kabul edilir.

Erişilebilir bölüm

Bölüm veya yüzey, metal ve metale bağlanmış iletken bir bölüm ise, IEC 61032’deki B deney sondası ve sonda 18 ile dokunulabilen bölüm veya yüzey.

Not – İletken kaplamalı erişilebilir metalik olmayan bölümler erişilebilir metal bölümler olarak kabul edilir.

Gerilimli bölüm

Normal kullanmada enerjilendirilmesi amaçlanan, nötr iletkeni dâhil, ancak alışılagelmiş PEN iletkeni hariç, herhangi bir iletken veya iletken bölüm.

Not 1 – Erişilebilir olsun veya olmasın, Madde 8.1.4’e uygun olan bölümler gerilimli bölüm olarak kabul edilmez.

Not 2 – Bir PEN iletkeni, hem koruma iletkeninin hem de nötr iletkeninin her ikisine ait fonksiyonların birleştirildiği topraklanmış koruyucu nötr iletkenidir.

Alet

Bir vida veya benzer bir tespit elemanını söküp takmak için kullanılabilen tornavida, madeni para veya diğer herhangi bir cisim.

Küçük bölüm

Her bir yüzeyin tamamen 15 mm çapındaki bir daire içerisinde veya yüzeyin bir kısmının 15 mm çapındaki dairenin dışında bulunduğu, ancak yüzeylerin herhangi birisi üzerinde 8 mm çapında bir daireyi yerleştirmenin mümkün olmadığı bölüm.

Not – Kavranması için çok küçük olan ve aynı zamanda kızaran tel ucunun uygulanabildiği bölüm Şekil 5’teki örnek A’da gösterilmiştir. Kavranması için yeterli büyüklükte olan ancak kızaran tel ucunun uygulanamayacağı kadar küçük olan bölüm Şekil 5’teki örnek B’de gösterilmiştir. Küçük bir bölüm olarak kabul edilmeyen bölüm, Şekil 5’teki örnek C’de gösterilmiştir.

3.7 Güvenlik bileşenleriyle ilgili tarifler

Termostat

Çalışma sıcaklığı sabit olan veya ayarlanabilen ve normal çalışma sırasında kontrolündeki bölümün sıcaklığını, bir devreyi otomatik olarak açarak ya da kapatarak, belirli sınırlar arasında tutan, sıcaklığa duyarlı cihaz.

Sıcaklık sınırlayıcı

Çalışma sıcaklığı sabit olan ya da ayarlanabilen ve normal çalışma sırasında, kontrolündeki bölümün sıcaklığı önceden belirlenen değere eriştiğinde bir devreyi açarak veya kapatarak çalışan, sıcaklığa duyarlı cihaz.

Not – Cihazın normal çalışma çevrimi sırasında sıcaklık sınırlayıcı ters yönlü çalışma yapmaz. El ile başlangıç durumuna getirilmesi gerekli olabilir veya olmayabilir.

Isıl kesici

Olağan dışı çalışma sırasında, kontrolündeki bölümün sıcaklığını, otomatik olarak devreyi açarak veya akımı azaltarak sınırlayan ve kullanıcı tarafından ayarının değiştirilemeyeceği biçimde imâl edilen cihaz.

Başlangıç konumuna kendiliğinden gelen ısıl kesici

Cihazın ilgili bölümü yeterince soğuduktan sonra akımı önceki değerine otomatik olarak getiren ısıl kesici.

Başlangıç konumuna kendiliğinden gelmeyen ısıl kesici

Akımı önceki değerine getirmek için, ayarlama veya parça değişim işlemlerinin elle yapılmasını gerektiren ısıl kesici.

Not – Elle çalışma işlemi, besleme şebekesinin kesilmesi işlemini kapsar.

Koruyucu cihaz

Olağan dışı çalışma şartlarında çalışarak, tehlikeye yol açan bir durumu önleyen cihaz.

Isıl değiştirme elemanı

Sadece bir defa çalıştıktan sonra kısmen veya tamamen değiştirilmesi gereken ısıl kesici.

3.7.8 Kasten zayıf bölüm

Bu standarda uygunluğu bozabilen bir durumun meydana gelmesini önlemek için olağan dışı çalışma şartları altında kopması amaçlanan bölüm.

Not – Bu şekildeki bir bölüm direnç veya kondansatör gibi değiştirilebilir bir bileşen veya bir motorla birleşik erişilemeyen ısıl değiştirme elemanı gibi değiştirilecek bir bileşenin bölümü olabilir

Çeşitli konularla ilgili tarifler

Tüm kutup ayırma işlemi

Her iki besleme iletkenlerinin tek bir açma hareketi ile kutuplarından ayrılması veya çok fazlı cihazlar için bütün besleme iletkenlerinin tek bir açma hareketi ile kutuplarından ayrılması işlemi.

Not – Çok fazlı cihazlar için, nötr iletkeni besleme iletkeni olarak kabul edilmez.

Devre kesik konumu

İçindeki anahtarla kontrol edilen bir devrenin besleme kaynağından ayrıldığı, bir anahtarlama düzeninin kararlı konumu veya elektronik devre kesme için devrenin enerjisiz durumu.

Not – Devre kesik konumu, tüm kutupları ayırma anlamına gelmez.

Kızarıklığı görülen ısıtma elemanı

Cihaz beyan giriş gücündeki normal çalışma altında kararlı şartlar oluşuncaya kadar çalıştığında, sıcaklığı en az 650°C olan ve cihaz dışından kısmen veya tamamen görünen ısıtma elemanı.

PTC ısıtma elemanı

Özel bir aralık boyunca sıcaklık yükseldiğinde direncinde doğrusal olmayan hızlı bir artışın oluştuğu, ısıl duyarlıklı, esas olarak artı sıcaklık katsayılı dirençlerden oluşan ısıtma amaçlı eleman.

Kullanıcı bakımı

Kullanım için veya kullanıcı tarafından yerine getirilmesi amacıyla kullanma kılavuzunda verilen veya cihaz üzerine işaretlenen talimatlarda açıklanan herhangi bir bakım çalışması.

Elektronik devrelerle ilgili tarifler

Elektronik bileşen

İletkenliğin başlıca vakum, gaz veya yarı iletken yoluyla elektron hareketi ile sağlandığı bölüm. Not – Neon göstergeler elektronik bileşen olarak kabul edilmez.

Elektronik devre

En az bir elektronik bileşeni bulunan devre.

Koruyucu elektronik devre

Olağandışı çalışma şartlarında tehlikeli bir durumu önleyen elektronik devre. Not – Devrenin bölümleri fonksiyonel amaçlar için de kullanılabilir. 3.Z.1 Çocuk

Çok küçük, küçük ve daha büyük çocuğu ihtiva eden kişiler. 3.Z.2 Çok küçük çocuk

3 yıl dahil olmak üzere 0’dan 3 yaşına kadar olan kişiler. 3.Z.3 Küçük çocuk

3 yaşından daha büyük ve 8 yaşından daha küçük olan kişiler. 3.Z.4 Büyük çocuk

14 yıl dahil olmak üzere 8 yaşından 14 yaşına kadar olan kişiler.

3.Z.5 Savunmasız kişi

Fiziksel, duyusal veya zihinsel yeteneklerinde (örnek olarak kısmi engelli, fiziksel ve zihinsel yeteneklerinde kısmi azalmaya sahip yaşlılar gibi) azalma olan veya tecrübe ve bilgi eksikliği bulunan (örnek olarak büyük çocuk) kişiler.

3.Z.6 Çok savunmasız kişi

Oldukça fazla ve karmaşık özürlere sahip kişiler.

3.Z.7 Cihazın kullanımı

Cihazın fişe takılması, devreye alınması, kullanılması, ayarlanması, temizlenmesi veya kullanıcı bakımının yapılması gibi kendisinin amaçlanmış bir fonksiyonunu sağlamak için yerine getirilmesi gerekli olan bütün işler.

Not Z1 – Çocukların temizlenme veya kullanıcı bakımını yapması, çok küçük çocukların cihazları kullanması, küçük çocukların sürekli gözetim verilmeksizin cihazları güvenli bir şekilde kullanması beklenilmez. Büyük çocuklar ve savunmasız kişiler kendilerine ilgili gözetim veya cihazın kullanımıyla ilgili talimat verildikten sonra cihazları güvenli bir şekilde kullanabilir.

Not Z2 – Çok savunmasız kişilerin sürekli gözetim verilmedikçe veya cihazlar bu standardın kapsamı dışındaki düzenlemeler ile buna göre uygun hale getirilmedikçe cihazları güvenli bir şekilde kullanmaları beklenmez.

Genel kural

Cihazlar normal kullanımda oluşabilen dikkatsiz çalıştırılma olaylarında bile, kişiler veya çevresindekiler için hiçbir tehlikeye neden olmadan güvenle çalışacak biçimde imal edilmelidir.

Genel olarak bu prensip, bu standardda belirtilen ilgili kurallar yerine getirilerek sağlanır ve uygunluk durumu ilgili bütün deneyler yapılarak kontrol edilir.

CLC/TR 50417’de bulunan açıklamalar bu standardda verilen ilgili kurallar ile birlikte dikkate alınmalıdır.

Başkaca belirtilmedikçe, deneyler bu maddeye uygun olarak yapılır.

Bu standarda göre yapılan deneyler tip deneyleridir. Not – Rutin deneyler Ek A’da açıklanmıştır.

Deneyler ilgili bütün deneylere dayanması gereken tek cihaz üzerinde yapılır. Ancak, Madde 20, Madde 22 ilâ (Madde 22.10, Madde 22.11 ve Madde 22.18 hariç) Madde 26, Madde 28, Madde 30 ve Madde 31 ‘deki deneyler ayrı cihazlar üzerinde yapılabilir. Madde 22.3’teki deney yeni bir cihaz üzerinde yapılır.

Not 1 – Cihaz farklı şartlarda deneyden geçiriliyorsa, örnek olarak farklı gerilimlerile beslenebiliyorsa ilave numuneler gerekli olabilir

Kasten zayıf bölüm Madde 19’daki deneyler sırasında açık devre oluyorsa ilâve bir cihaza ihtiyaç duyulabilir

Bileşenlerin deneyden geçirilmesi, bu bileşenlere ait ilâve numune verilmesini gerektirebilir.

Ek C’deki deneyin yapılması gerekiyorsa altı adet motor numunesi gereklidir.

Ek D’deki deneyin yapılması zorunlu ise, ilâve cihaz kullanılabilir.

Ek G’deki deneyler yapılıyorsa dört adet ilâve transformatör gereklidir.

Ek H’deki deneyler yapılıyorsa üç adet anahtar veya üç ilâve cihaz gereklidir.

Not 2 – Elektronik devreler üzerinde art arda yapılan deneylerden meydana gelen zorlanma yoğunluğundan kaçınılmalıdır. Bileşenlerin değiştirilmesi veya ilave numunelerin kullanılması gerekli olabilir. İlgili elektronik devrelerin değerlendirilmesi suretiyle, ilave numune sayısı en az tutulmalıdır.

Not 3 – Bir deneyi yapmak için bir cihazın sökülmesi gerekliyse, yeniden takılmasının başlangıçtaki gibi olmasından emin olmak için tedbir alınmalıdır. Şüphe olması durumunda takip eden deneyler ayrı bir numune üzerinde yapılabilir.

Deneyler madde sırasına göre yapılır. Ancak, oda sıcaklığındaki cihaz üzerinde Madde 22.11’deki deney, Madde 8’deki deneylerden önce yapılır. Madde 14, Madde 21.2 ve Madde 22.24’teki deneyler, Madde 29’daki deneylerden sonra yapılır. Madde 19.14’teki deney Madde 19.11 ‘deki deneylerden önce yapılır.

Özel bir deneyin uygulanamayacağı, cihazın yapılış biçiminden belli olursa, bu deney yapılmaz.

Deney işlemine tabi tutulan cihazların, gaz gibi, diğer enerjilerle de beslenmesi sırasında bunlara ait tüketimin etkisi dikkate alınmalıdır.

Deneyler, cihaz veya herhangi bir hareketli bölümü, normal kullanımda oluşabilen en elverişsiz konuma yerleştirilerek yapılır.

Kontrol düzenleri veya anahtarlama düzenleriyle donatılan cihazlar, bu kontrol veya anahtarlama düzenleri, ayarlarının kullanıcı tarafından değiştirilmesi mümkün ise, en elverişsiz konumlarına ayarlanarak deneyden geçirilir.

Not 1 – Kontrol cihazının ayarlama düzeni alet yardımı olmaksızın erişilebilir ise, ayar konumu elle veya alet yardımı olmaksızın değiştirilebilen düzene bu madde uygulanır. Bu ayarlama düzenine alet yardımı olmaksızın erişilemiyorsa ve ayar konumunun kullanıcı tarafından değiştirilmesi istenmiyorsa bu madde uygulanmaz.

Not 2 – Uygun bir mühürleme, ayar konumunun kullanıcı tarafından değiştirilmesinin önlenmesinde yeterli olarak kabul edilir.

Bir gerilim seçici anahtar ile donatılmış cihazlar için başkaca belirtilmedikçe deneyler, bu deneyler için kullanılan beyan gerilim değerine karşılık gelen konumdaki anahtar ile yapılır.

Deneyler, hava akımının olmadığı bir yerleşim yerinde ve 20 °C + 5 °C’luk ortam sıcaklığında yapılır.

Herhangi bir bölümün ulaştığı sıcaklık, sıcaklığa duyarlı bir cihaz ile sınırlanır veya suyun kaynaması gibi durum değişikliğinin oluştuğu bir sıcaklıktan etkilenirse, şüphe durumunda ortam sıcaklığı 23 °C + 2 °C’ta tutulur.

Frekans ve gerilim ile ilgili deney şartları

a. için olan cihazlar sadece beyan frekansında a.a. ile ve a.a ve d.a. da kullanılan cihazlar ise, en elverişsiz beslemede deneyden geçirilir.

Beyan frekansı ile işaretlenmemiş veya 50 Hz – 60 Hz frekans aralığı ile işaretlenmiş cihazlar, 50 Hz veya 60 Hz frekanstan elverişsiz olanında deneyden geçirilir.

Birden fazla beyan gerilimi olan cihazlar, en elverişsiz gerilimi esas alınarak deneyden geçirilir.

Beyan gerilim aralığı ile işaretli motorla çalışan vebirleşik cihazlar için beyan geriliminin bir faktörle çarpılarak besleme gerilimine eşit olması belirtildiğinde, cihaz;

1 ‘den büyük ise, bu faktörle çarpılan beyan gerilim aralığının üst sınırında, 1 ‘den küçük ise, bu faktörle çarpılan beyan gerilim aralığının alt sınırında

beslenir.

Bir faktör belirtilmediğinde, beyan gerilim aralığı içinde en elverişsiz olan gerilim, besleme gerilimi olarak alınır.

Not 1 – Bir ısıtma cihazı beyan gerilim aralığına sahipse, gerilim aralığının üst sınırı, çoğunlukla bu aralık içindeki en elverişsiz olan gerilimdir.

Not 2 – Birleşik cihazlar, motorlu cihazlar ve birden fazla beyan gerilimi veya beyan gerilim aralığı bulunan cihazlar için en elverişsiz gerilimi elde etmek için beyan geriliminin veya beyan gerilim aralığının en küçük, ortalama ve en büyük değerleriyle bazı deneylerin yapılması gerekli olabilir.

Bir beyan giriş gücü aralığı ile işaretli ısıtma cihazları ve birleşik cihazlar için beyan giriş gücünün bir faktörle çarpılarak çekilen güce eşit olması şartı belirtildiğinde, cihaz;

1’den büyük ise, bu faktörle çarpılan beyan giriş gücü aralığının üst sınırında, 1 ‘den küçük ise, bu faktörle çarpılan beyan giriş gücü aralığının alt sınırında çalıştırılmalıdır.

Bir faktör belirtilmediğinde, giriş gücü, beyan giriş gücü aralığındaki en elverişsiz giriş gücüdür.

Beyan gerilim aralığı ve beyan gerilim aralığının ortalamasına karşılık olan beyan giriş gücü ile işaretli cihazlar için beyan giriş gücünün bir faktörle çarpılarak çekilen güce eşit olması şartı belirtildiğinde, cihaz;

1’den büyük ise, bu faktörle çarpılan beyan gerilim aralığının üst sınırına karşılık olarak hesaplanan giriş gücünde,

1’den küçük ise, bu faktörle çarpılan beyan gerilim aralığının alt sınırına karşılık olarak hesaplanan giriş gücünde

çalıştırılır.

Bir faktör belirtilmediğinde, giriş gücü, beyan gerilim aralığındaki en elverişsiz gerilime karşılık olan giriş gücüdür.

Cihaz imalâtçısı tarafından alternatif ısıtma elemanları veya yardımcı donanımlar verilmişse, cihaz en elverişsiz sonuçları veren bu elemanlarla veya yardımcı donanımlarla deneyden geçirilir.

Cihaz üzerindeki deneyler tedarik sırasındaki durumunda yapılır. Bununla beraber, tek cihaz olarak imal edilen ancak bir kaç ünite ile beslenen bir cihaz, cihazla birlikte verilen talimatlara uygun olarak üniteleri takıldıktan sonra deneyden geçirilir.

Gömülü cihazlar ve sabitlenmiş cihazlar, cihazla birlikte verilen talimatlara uygun olarak deney işleminden önce monte edilir.

Bükülgen bir kordon vasıtasıyla sabit bir tesise bağlanması amaçlanan cihazlar, cihaza bağlanmış uygun bükülgen kordonla deneyden geçirilir.

Birleşik cihazlar ve ısıtma cihazları için, cihazın bir faktörle çarpılan giriş gücü ile çalıştırılması belirtildiğinde bu şart sadece, pozitif sıcaklık direnç katsayısı önemli olmayan ısıtma elemanlarına uygulanır

PTC ısıtma elemanları dışındaki önemli pozitif sıcaklık katsayılı direnci bulunan ısıtma elemanları için besleme gerilimi, cihaz, ısıtma elemanı çalışma sıcaklığına erişinceye kadar beyan geriliminde beslenerek belirlenir. Bundan sonra besleme gerilimi, ilgili deney için istenen giriş gücünü vermesi için, gerekli değere hızla artırılır. Besleme geriliminin bu değeri bütün deney boyunca muhafaza edilir.

Not- Genel olarak soğuk durumdaki cihazın giriş gücü, beyan gerilimindeki çalışma sıcaklığındaki giriş gücünden % 25’ten daha fazla farklı olursa, sıcaklık kat sayısının önemli olduğu kabul edilir.

Isıtma elemanlarının anahtar modlu güç besleme kaynağından beslendiği PTC ısıtma elemanlı cihazlar, ısıtma cihazları ve birleşik cihazlar için deneyler, belirtilen giriş gücüne karşılık olan bir gerilimde yapılır.

Giriş gücünün beyan giriş gücünden daha büyük olduğu belirtildiğinde gerilim için çarpım faktörü, giriş gücü çarpım faktörünün kare köküne eşit olur.

Ol Sınıfı cihazlar veya I Sınıfı cihazlar, topraklanmamış ve topraklanmış bir ara metal bölümle enerjili bölümlerden ayrılmamış erişilebilen metal bölümlere sahipse, böyle bölümler, II Sınıfı yapılış için belirtilen ilgili kurallara uygunluk yönünden kontrol edilir.

Ol Sınıfı cihazlar veya I Sınıfı cihazlar metal olmayan erişilebilir bölümlere sahipse, böyle bölümlerin, II Sınıfı yapılış için belirtilen ilgili kurallara uygunluk yönünden, böyle bölümler enerjili bölümlerden topraklanmış bir ara metal ile ayrılmamış olması durumunda kontrol edilir.

Not – Sıcak, nemli değişmeyen iklimlere sahip ülkelerde, koruyucu topraklama iletkeni olmayan tesiste kullanılan özel tip cihazların elektriksel ve ısıl tehlikelere karşı kabul edilebilir bir koruma seviyesini sağlamak için kullanılabilen geliştirilmiş kurallarla ilgili yol gösterici kurallar Ek P’de verilmiştir.

Cihazlar çok düşük güvenlik geriliminde çalışan bölümlere sahipse, bu şekildeki bölümlerin, III Sınıfı yapılış için belirtilen ilgili kurallara uygunluk yönünden kontrol edilir.

Elektronik devreler deneyden geçirildiğinde besleme kaynağı, dış kaynaklardan gelerek deney sonuçlarını etkileyebilen bozucu unsurlardan arınmış durumda olmalıdır.

Tekrar doldurulabilen bataryalarla çalıştırılan cihazlar, Ek B’ye göre deneyden geçirilir.

Doğrusal ve açısal boyutlar bir tolerans verilmeksizin belirtilmişse, ISO 2768-1 uygulanır.

Bir bileşen veya cihazın bölümü, hem başlangıç konumuna kendiliğinden gelme özelliğine ve hem de başlangıç konumuna kendiliğinden gelmeme özelliğine sahipse ve başlangıç konumuna kendiliğinden gelmeme özelliği bu standarda uygunluk için gerekli değilse, bu durumda böyle bir bileşen veya bölüm içeren cihazları çalışmaz hale getirilmiş başlangıç konumuna kendiliğinden gelmeme özelliği ile deneyden geçirilmelidir..

Sınıflandırma

Cihazlar, elektrik çarpmasına karşı korumaya göre aşağıdaki sınıflardan birine sahip olmalıdır: I Sınıfı, II Sınıfı, III Sınıfı.

Bu kurala uygunluk, muayene ve ilgili deneylerle kontrol edilir.

Cihazlar, zararlı su girişine karşı uygun koruma derecesine sahip olmalıdır. Bu kurala uygunluk, gözle muayenelerle ve ilgili deneylerle kontrol edilir.

Not – Zararlı su girişine karşı koruma dereceleri IEC 60529’da verilmiştir.

İşaretleme ve talimatlar

şkili değilse, bir veya daha çok beyan gerilim aralıkları ile işaretlenmiş cihazlar için bu aralıkların üst ve alt sınırlarının her ikisinde de deney yapılır, ilişkili ise deney, bu aralığın aritmetik ortalama değerine eşit olan gerilimde yapılır.

Isınma

Normal kullanmada cihazlar ve çevreleri, aşırı sıcaklıklara erişmemelidir.

Bu kurala uygunluk, Madde 11.2 ilâ Madde 11.7’de belirtilen şartlarda çeşitli bölümlerdeki sıcaklık artışı belirlenerek kontrol edilir.

Elde kullanılan cihazlar normal kullanım konumunda tutulur.

Prizlere takmak için çubukları bulunan cihazlar, uygun şekilde duvara monte edilen prize takılır. Gömülü cihazlar, talimatlarına uygun olarak tesis edilir.

Diğer ısıtma cihazları ve diğer birleşik cihazlar aşağıda açıklandığı gibi deney köşesine konur:

Normalde kullanıldığı sırada bir zemine veya masa üzerine yerleştirilen cihazlar, duvarlara mümkün olduğu kadar yakın olacak biçimde zemin üzerine konur,

Normalde bir duvar üzerine tespit edilen cihazlar, talimatlar dikkate alınarak, duvarlardan biri üzerine, diğer duvar ve zemine veya tavana pratikte olması muhtemel yakınlıkta bir yere tespit edilir,

Normalde tavana tespit edilen cihazlar, talimatlar dikkate alınarak, duvarlara pratikte olması muhtemel yakınlıktaki bir yerde tavana tespit edilir.

Diğer motorla çalışan cihazlar, aşağıda belirtildiği gibi konumlandırılır:

Normalde, zeminde veya bir masa üzerinde kullanılan cihazlar yatay bir destek üzerine yerleştirilir, Normalde bir duvara tespit edilen cihazlar, düşey bir destek üzerine tespit edilir, Normalde bir tavana tespit edilen cihazlar, yatay bir desteğin alt yüzüne tespit edilir.

Destekler ve gömülü cihazların tesisi için, deney köşesinde, kalınlığı yaklaşık 20 mm olan mat siyah boyalı kontrplâk kullanılır.

Otomatik kordon makarası ile donatılmış cihazlar için toplam kordon boyunun üçte biri açılır. Kordon kılıfındaki sıcaklık artışı, makara göbeğine mümkün olduğu kadar yakın yerde ve makaradaki kordonun en dışındaki iki tabaka arasında da belirlenir.

Cihaz çalışma durumunda iken besleme kordonunun bir kısmını içinde bulundurması amaçlanan, otomatik kordon makaraları dışındaki, diğer kordon depolama bölmelerinde kordonun 50 cm’lik bölümü açılır. Geride kalan kordon bölümündeki sıcaklık artışı en elverişsiz yerde belirlenir.

11.3 Sargılardakilerin dışındaki sıcaklık artışları, deney altındaki bölümün sıcaklığı üzerinde en az etki yapacak biçimde konumlanan ince telli ısıl çiftler aracılığı ile belirlenir

Not 1 – Çapı 0,3 mm’yi aşmayan tellerin bulunduğu ısıl çiftler, ince telli olarak kabul edilir.

Deney köşesinin duvarlarının, tavanının ve döşemesinin yüzeyindeki sıcaklık artışının belirlenmesinde kullanılan ısıl çiftler, çapı 15 mm ve kalınlığı 1 mm olan, karartılmış bakır veya pirinçten küçük disklerin arka yüzüne takılır. Diskin ön yüzü levha yüzü ile aynı hizada tutulur.

Mümkün olduğunca cihaz, ısıl çiftlerin en yüksek sıcaklıkları ortaya çıkaracağı biçimde konumlandırılır.

Sargılarda olanların dışında elektriksel yalıtımdaki sıcaklık artışı, arızanın Kısa devreye,

Enerjili bölümlerle erişilebilir metal bölümler arasında temasa, Yalıtımın köprülenmesine,

Yalıtma aralıklarının veya yüzeysel kaçak yolu uzunluklarının Madde 29’da belirtilen değerlerin altına düşmesine sebep olabileçeği yerlerdeki yalıtımın yüzeyi üzerinde belirlenir..

Not 2 – Isıl çiftlerin konumlandırılması için cihazın sökülmesi gerekliyse bu durumda cihazın tekrar hatasız şekilde montaj edilmesinin sağlanmasına dikkat edilmelidir. Şüphe olması halinde giriş gücü yeniden ölçülür.

Not 3 – Çok damarlı bir kordonun damarlarının ayrılma noktası ile yalıtılmış tellerin lâmba duylarına girdiği nokta, ısıl çiftlerin konumlandırıldığı yerler için örneklerdir.

Sargıların sıcaklık artışları, sargılar düzgün dağılımlı ise veya gerekli bağlantıları yapmak zor değilse direnç metoduyla belirlenir. Aksi takdirde sıcaklık artışı ısıl çiftlerle belirlenir. Deneyin başlangıcında sargılar oda sıcaklığında olmalıdır.

Bir sargının sıcaklık artışı, aşağıdaki formülden hesaplanır:

Burada;

At Sargının sıcaklık artışı, R₁ Deneyin başlangıcındaki direnç, R₂ Deneyin sonundaki direnç,

Alüminyum sargılar ve alüminyum muhtevası > % 85 olan bakır/alüminyum sargılar için 225’e,

Bakır muhtevası > % 15 ilâ < % 85 olan bakır/alüminyum sargılar için 229,5’e

Bakır sargılar ve bakır muhtevası > % 85 olan bakır/alüminyum sargılar için 234,5’e

t-ı Deneyin başlangıcındaki oda sıcaklığı, t₂ Deneyin sonundaki oda sıcaklığı.

Not 4 – Sargıların deney sonundaki dirençinin; devrenin kesilmesinden hemen sonra ve devrenin kesildiği andaki direnci belirlemek üzere zamana karşı direnç eğrisinin çizilebileçeği biçimde kısa aralıklarla direnç ölçmesi yapılarak belirlenmesi tavsiye edilir.

Isıtma cihazları normal çalışma şartlarında ve beyan giriş gücünün 1,15 katında çalıştırılır.

Motorlu cihazlar, beyan geriliminin 0,94 katı ile 1,06 katı arasındaki en elverişsiz gerilimle beslenerek normal çalışma şartlarında çalıştırılır.

Birleşik cihazlar beyan geriliminin 0,94 katı ile 1,06 katı arasındaki en elverişsiz gerilimle beslenerek normal çalışma şartlarında çalıştırılır.

Cihaz en elverişsiz normal kullanma şartlarına karşılık olan bir süre boyunca çalıştırılır. Not – Deneyin süresi birden fazla çalışma çevriminden oluşabilir.

Deney sırasında sıcaklık artışları devamlı olarak izlenmeli ve Çizelge 3’te gösterilen değerleri aşmamalıdır.

Motor sargısının sıcaklık artışı Çizelge 3’te belirtilen değeri aşarsa veya motorun yalıtım sıcaklık sınıfıyla ilgili bir şüphe varsa, Ek C’deki deneyler yapılır.

Koruyucu düzenler çalışmamalı ve sızdırmazlık bileşiği dışarı akmamalıdır. Bununla birlikte, Madde 24.1.4’te belirtilen çalışma çevrimi sayısınca deneyden geçirilmeleri şartıyla koruyucu elektronik devrelerindeki bileşenlerin çalışmasına izin verilir.

Cihaz fişlerindeki kontak çubukları: Çok sıcak şartlar için Sıcak şartlar için Soğuk şartlar için         

Bir besleme kordonu ile donatılmadıkça sabit cihazların dış iletkenleri için, topraklama bağlantı uçları dâhil bağlantı uçları______________________________________________

Anahtarlar, termostatlar ve sıcaklık sınırlayıcılarının ortamı T işaretsiz

Boş bırakılmıştır.

Çalışma sıcaklığında kaçak akım ve elektrik dayanımı

Çalışma sıcaklığında cihazın kaçak akımı aşırı seviyede olmamalı ve elektrik dayanımı yeterli olmalıdır.

Bu kurala uygunluk Madde 13.2 ve Madde 13.3’teki deneylerle kontrol edilir. Cihaz, Madde 11.7’de belirtilen süre boyunca normal çalışma durumunda çalıştırılır. Isıtma cihazları beyan giriş gücünün 1,15 katında çalıştırılır. Motorlu cihazlar ve birleşik cihazlar beyan geriliminin 1,06 katında beslenir.

Tesis talimatlarına göre tek fazlı beslemeye de uygun olan üç fazlı cihazlar, üç devre paralel bağlanarak tek fazlı cihazlar gibi deneyden geçirilir.

Deneyler yapılmadan önce koruyucu empedans ve radyo girişim filtreleri devre dışı bırakılır.

0 Sınıfı cihazlar, II Sınıfı cihazlar ve III Sınıfı cihazlar için kaçak akım IEC 60990 Şekil 4’te açıklanan devre vasıtasıyla ölçülür. Diğer cihazlar için kaçak akımın gerçek etkin değerini (r.m.s) ölçebilen düşük empedanslı bir ampermetre kullanılabilir.

Kaçak akım, besleme devresinin herhangi bir kutbu ile yalıtkan malzemelerin erişilebilir yüzeyleriyle temasta olan ve yüz ölçümü 20 cm x 10 cm’yi aşmayan ince metal yaprağın bağlandığı erişilebilir metal bölümler arasında ölçülür.

Metal yaprak belirtilen boyutları aşmaksızın deney altındaki yüzey üzerindeki muhtemel en büyük alana sahiptir. Deney altındaki yüzeyden daha küçük ise, bu alan yüzeyin bütün bölümlerini deneyden geçirmek için hareket ettirilir. Cihazın ısı dağılımı metal yapraktan etkilenmemelidir.

Birleşik cihazlar için toplam kaçak akım, hangisi büyükse, ısıtma cihazları veya motorlu cihazlar için belirtilen sınırlar içinde olabilir, ancak iki sınır değer toplanmaz.

Kondansatörleri bulunan ve tek kutuplu bir anahtarla donatılmış olan cihazlarda bu ölçmeler, anahtar “devre kesik” konumuna getirilerek tekrarlanır.

Cihaz, Madde 11’deki deney sırasında çalışan bir ısıl kumanda düzeni ile donatılmış ise, bu takdirde kaçak akım, kumanda düzeninin devreyi açmasından hemen önce ölçülür.

Not 1 – Anahtarın “devre kesik” konumundaki durumu ile deney, tek kutuplu bir anahtarın gerisinde bağlı durumdaki kondansatörlerin aşırı bir kaçak akıma yol açmadıklarını doğrulamak için yapılır.

Not 2 – Cihazın bir ayırma transformatörü üzerinden beslenmesi tavsiye olunur, aksi takdirde cihazın topraktan yalıtılması gerekir.

13.3 Cihaz besleme kaynağından ayrılır ve yalıtım hemen, IEC 61180-1’e uygun olarak 1 min süre ile frekansı 50 Hz veya 60 Hz olan bir gerilime tâbi tutulur.

Deney için kullanılan yüksek gerilim kaynağı, çıkış gerilimi uygun deney gerilimine ayarlandıktan sonra çıkış bağlantı uçları arasında bir l_s kısa devre akımını besleyebilmelidir. Devrenin aşırı yük salıcısı l_r tetikleme akımının altında herhangi bir değerde çalışmamalıdır. Çizelge 5’te çeşitli yüksek gerilim kaynakları için l_s ve l_r değerleri verilmiştir.

Metal olmayan bölümler ince metal yaprakla kaplanarak, deney gerilimi enerjili bölümler ile erişilebilir bölümler arasına uygulanır. Enerjili bölümler ile erişilebilir bölümler arasında bir ara metalin bulunduğu II Sınıfı yapılışlar için gerilim, temel yalıtım ile ek yalıtım arasına uygulanır.

Not 1 – Elektronik devre bileşenlerinin aşırı zorlanmasının önlenmesine dikkat edilmelidir.

Deney sırasında hiçbir delinme meydana gelmemelidir.

Not 2 – Gerilim düşümüne yol açmayan ışıltılı boşalmalar dikkate alınmaz.

14 Geçici rejim aşırı gerilimleri

Cihazlar maruz kalabilecekleri geçici rejim aşırı gerilimlerine dayanmalıdır.

Bu kurala uygunluk, Çizelge 16’da belirtilenlerden daha düşük değerdeki her bir yalıtma aralığına darbe gerilimi deneyi uygulanarak kontrol edilir.

Darbe deney geriliminin yüksüz dalga biçimi, IEC 61180-1’de belirtilen 1,2/50 (is standard darbeye uygun olmalıdır. Bu alışıla gelmiş çıkış empedansı 42 Q’u aşmayan bir jeneratörden elde edilir. Darbe deney gerilimi, en az 1 s aralıklarla her bir polariteye, üç defa uygulanır.

15 Neme karşı dayanıklılık

15.1 Cihaz mahfazası, cihazın sınıflandırmasına uygun olarak neme karşı koruma derecesini sağlamalıdır.

Bu kurala uygunluk, cihaz besleme şebekesine bağlı değilken, Madde 15.1.1’de belirtildiği gibi Madde 15.1.2 dikkate alınarak kontrol edilir.

Daha sonra cihaz, Madde 16.3’te belirtilen elektrik dayanım deneyine dayanmalı ve yapılan muayenede yalıtım üzerinde, yüzeysel kaçak yolu uzunluklarını ve yalıtma aralıklarını Madde 29’da belirtilen değerlerin altına düşürülebilecek kadar su izinin bulunmadığı gözlenmelidir.

Not – Sökme sırasında cihaz içine suyun gitmesinin önlenmesine dikkat edilmelidir.

Koruma derecesi IPX0’ın dışında olan cihazlar IEC 60529’daki deneylere aşağıdaki gibi tabi tutulur:

IPX1 korumalı cihazlar için Madde 14.2.1, IPX2 korumalı cihazlar için Madde 14.2.2, IPX3 korumalı cihazlar için Madde 14.2.3a, IPX4 korumalı cihazlar için Madde 14.2.4a, IPX5 korumalı cihazlar için Madde 14.2.5, IPX6 korumalı cihazlar için Madde 14.2.6,

IPX7 korumalı cihazlar için Madde 14.2.7. Bu deney için cihaz, yaklaşık %1’lik NaCI içeren suya daldırılır.

Not – IEC 60529’da belirtilen salınan borunun altına yerleştirilemeyen deney cihazları için elde kullanılan püskürtme memesi kullanılabilir.

Enerjili bölümleri bulunan ve cihazın su şebekesine bağlanması için dış hortumlarla birleşik olan su vanaları IPX7 koruma dereceli cihazlar için belirtilen deneye tâbi tutulur.

Elde kullanılan cihazlar deney sırasında, sürekli olarak en elverişsiz konumlara döndürülür. Gömülü cihazlar, talimatlara uygun olarak tesis edilir.

Islak kordonunun makaraya sarılması, çalışma esnasında elektriksel yalıtımı etkileyebilecek şekilde otomatik kordon makaralı cihazlar, en elverişsiz konumda kordon ile deneyden geçirilir. Bu kordon sarma işleminden önce kurutulmamalıdır.

Normal olarak zemin üzerinde veya masa üzerinde kullanılan cihazlar, deliksiz yatay bir destek levha üzerine yerleştirilir. Bu desteğin çapı, salınan tüp çapının iki katından 15 cm eksik olmalıdır.

Normal olarak duvara tespit edilen cihazlar ve prize takılması için kontak çubukları bulunan cihazlar normal kullanımda olduğu gibi, ahşap bir levhanın ortasına monte edilir. Bu levhanın boyutları, üzerine konulacak cihazın dik izdüşüm sınırından 15 cm + 5 cm daha geniş olacak biçimde olmalıdır. Bu ahşap levha salınan tüpün merkezine yerleştirilir.

IPX3 korumalı cihazlar için duvara monte edilen cihazların tabanı, salınım tüpünün mil ekseni ile aynı seviyede yerleştirilir.

IPX4 korumalı cihazlar için cihazın merkezinden geçen yatay çizgi, salınan tüpün mil ekseni ile aynı hizaya getirilir. Ancak normalde zemin veya masa üzerinde kullanılan cihazlarda, destek levhası salınım tüpünün mil ekseni seviyesinde yerleştirilir ve düşey etrafındaki salınım hareketi 5 min’lik süre boyunca düşeyden itibaren 90°’nin iki katı ile sınırlı tutulur.

Duvara monte edilen cihazların talimatlarında, cihazın zemin seviyesine yakın yerleştirilmesi gerektiği beyan edilmiş ve bir mesafe belirtilmiş ise, cihazın altına bu mesafede bir tahta levha yerleştirilir. Levhanın boyutları, cihazın yatay izdüşümünden 15 cm kadar fazla olmalıdır.

Normal olarak tavana tespit edilen cihazlar, üst yüzeyi üzerine gelecek su püskürmesini önleyecek biçimde yapılmış deliksiz yatay durumdaki bir mesnet altına monte edilir. Salınım tüpünün mil ekseni, mesnedin altındaki ile aynı seviyede yerleştirilir ve cihaz merkezi ile hizalanır. Püskürme yukarı doğru yönlendirilir. IPX4 cihazlar için tüpün hareketi, 5 min süre ile düşeyden itibaren 90°’nin iki katı ile sınırlı tutulur.

Özel hazırlanmış bir kordonu bulunanlar dışındaki X tipi bağlantılı cihazlar, Çizelge 13’te verilen en küçük kesit alanlı ve izin verilen en hafif tipteki bükülgen kordon ile donatılır.

Sökülebilir bölümler yerlerinden çıkarılır, gerekli görülürse ana bölümle birlikte işleme tâbi tutulur. Bununla birlikte kullanma talimatlarında, bir bölümün kullanıcı bakımı için çıkarılmasının zorunlu ve bir alet gerekli olduğu belirtilmişse, bu bölüm çıkarılmaz.

Normal kullanım sırasında sıvı taşmasına maruz kalan cihazlar, bu tür taşma olayının, elektrik yalıtımını olumsuz etkilemeyecek şekilde imal edilmelidir.

Bu kurala uygunluk aşağıdaki deneyle kontrol edilir.

Kordonları özel hazırlanmış olanların dışındaki X tipi bağlantılı cihazlar, Çizelge 13’te belirtilen en küçük kesit alanlı ve müsaade edilen en hafif tip bükülgen kordon ile donatılmalıdır.

Cihaz prizi ile donatılmış cihazlar hangisi en elverişsiz ise, uygun bağlayıcı konumunda iken veya olmadığında deneyden geçirilir.

Sökülebilir bölümler çıkarılır.

Cihazın sıvı kabı, yaklaşık % 1’lik NaCI çözeltisi ile ağzına kadar doldurulur ve sıvı kabı hacminin %15’ine eşit veya 0,25 litre (hangisi daha büyükse) aynı çözeltiden bir miktar daha 1 min süreyle düzgün ve kararlı biçimde akıtılarak sıvı kabı taşırı lir.

Bu işlemden hemen sonra cihaz, Madde 16.3’te belirtilen elektrik dayanım deneyinden geçirilir ve gözle yapılan muayenede yalıtım üzerinde, yüzeysel kaçak yolu uzunlukları ve yalıtma aralıklarını Madde 29’da belirtilen ilgili değerlerin altına düşürecek miktarda su izinin bulunmadığı gözlenmelidir.

Cihazlar normal kullanımda oluşabilen nem şartlarına karşı dayanıklı olmalıdır.

Bu kurala uygunluk, aşağıdaki şartlar altında . “IEC 60068-2-78 : Deney Cab: Yaş sıcaklık, kararlı durum” ile kontrol edilir.

Madde 15.1’de veya Madde 15.2’deki deneylerden geçirilen cihazlar, normal ortam şartlarında 24 h süreyle bırakılır.

Varsa kablo girişleri açık tutulur. Kırılarak açılan delikler bulunuyorsa bunlardan bir tanesi açılır. Sökülebilir bölümler çıkarılır ve gerekliyse ana bölüm ile birlikte nemlendirme deneyine tâbi tutulur.

Nemlendirme deneyi, havasının bağıl nemi % (93 + 3) olan bir nemlendirme dolabında 48 h süre gerçekleştirilir. Hava sıcaklığı 20°C – 30°C arasında 2 K toleransla uygun herhangi bir t değerinde tutulur. Nemlendirme dolabına konulmadan önce cihaz, numune t^⁴ °C sıcaklığına getirilir.

Not – Cihazın tamamını nemlendirme dolabına yerleştirmek mümkün değilse elektriksel yalıtım ihtiva eden bölümler, cihaz içinde elektriksel yalıtımın maruz kalacağı şartlar göz önüne alınarak ayrı ayrı deneyden geçirilebilir.

Daha sonra cihaz, çıkarılabilen bölümleri tekrar takıltıktan sonra nemlendirme dolabında veya önceden tespit edilen sıcaklığa getirilen bir odada, Madde 16’daki deneylere dayanmalıdır.

16 Kaçak akım ve elektrik dayanımı

Cihazın kaçak akımı aşırı seviyede olmamalı ve elektrik dayanımı yeterli olmalıdır. Bu kurala uygunluk, Madde 16.2 ve Madde 16.3’teki deneylerle kontrol edilir. Deneyler yapılmadan önce koruyucu empedans enerjili bölümlerden ayrılır. Deneyler, oda sıcaklığında ve cihaz besleme şebekesine bağlanmadan yapılır.

Gerilimli bölümler ile yalıtkan malzemeden erişilebilir yüzeylerle temas halinde olan alanıl 20 cm x 10 cm’yi aşmayan ince metal yaprağa bağlı erişilebilir metal bölümler arasına bir a.a. deney gerilimi uygulanır.

Deney gerilimi;

Tek fazlı cihazlar için beyan geriliminin 1,06 katı,

Uç fazlı cihazlar için, S’e bölünen beyan geriliminin 1,06 katı

Kaçak akım, deney geriliminin uygulanmasını izleyen 5 s içinde ölçülür. Kaçak akım aşağıdaki değerleri aşmamalıdır:

Deney gerilimi, erişilebilir metal bölümler ile besleme kordonunun, giriş manşonuna yerleştirildiği ve X tipi bağlantılı cihazlar için ise besleme kordonunun, kendi sıkıştırma vidaları ile kordon koruyucusu veya kordon tutucusu (varsa bunların sıkıştırma vidalarıÇizelge 14’te belirtilen döndürme momentinin üçte ikisi ile sıkıştırılmış olarak) içine yerleştirildiği noktada ince metal yaprakla sarılmış besleme kordonu arasına uygulanır.. Deney gerilimi, 0 Sınıfı ve I Sınıfı cihazlar için 1250 V ve II Sınıfı cihazlar için 1750 V’tur.

Transformatörler ve bağlı devrelerin aşırı yüke karşı korunması

Bir transformatörden beslenen devreleriçeren cihazlar, normal kullanımda meydana gelebilecek kısa devre durumunda transformatörde veya transformatör ile birleşik devrelerde aşırı sıcaklığın oluşmayacağı biçimde imal edilmelidir.

Not – Çok düşük güvenlik geriliminde çalışan erişilebilir devrelerinin çıplak veya yetersiz yalıtılmış iletkenlerindeki kısa devreler örnek olarak gösterilebilir.

Bu kurala uygunluk, cihaz hangisi daha elverişsiz olacaksa beyan geriliminin 1,06 katında veya 0,94 katında beslenirken, normal kullanımda oluşma ihtimali olan en elverişsiz kısa devre veya aşırı yük şartları uygulanarak kontrol edilir. Temel yalıtım kısa devre edilmez.

Çok düşük güvenlik gerilimi devrelerinin iletken yalıtımlarındaki sıcaklık artışı, Çizelge 3’teki ilgili değeri 15 K’dan daha fazla aşmamalıdır.

Sargıların sıcaklığı Çizelge 8’de belirtilen değerleri aşmamalıdır. Bununla birlikte bu sınır değerler, IEC 61558-1, Madde 15.5’e uygun arızaya karşı güvenlikli transformatörlere uygulanmaz.

Olağan dışı çalışma

19.1 Cihazlar, olağan dışı ya da dikkatsizce çalıştırmanın yol açabileceği yangın riskini, güvenliği veya elektrik çarpmasına karşı korumayı bozan mekanik hasarları, olabildiğince önleyecek biçimde imal edilmelidir.

Elektronik devreler, elektrik çarpması, yangın tehlikesi, mekanik tehlike veya tehlikeli kusurlu çalışma bakımlarından cihazın güvenliğini bozacak bir arıza ihtimalinin olmayacağı biçimde imal edilmeli ve uygulanmalıdır.

Isıtma elemanları bulunan cihazlar, Madde 19.2 ve Madde 19.3’teki deneylere tabi tutulur. İlave olarak Madde 11’deki deneyler sırasında sıcaklığı sınırlayan bir kontrol düzenine sahip bu tür cihazlar Madde 19.4’deki deneylere ve uygulanabildiğinde Madde 19.5’teki deneye tâbi tutulur. PTC ısıtma elemanları bulunan cihazlar ayrıca Madde 19.6’daki deneye tabi tutulur.

Motorlu cihazlar, Madde 19.7 ilâ Madde 19.10’daki uygulanabilen deneylere tabi tutulur.

Elektronik devreleri bulunan cihazlar, ayrıca Madde 19.11 ve Madde 19.12’deki uygulanabilen deneylere de tabi tutulur.

Kontaktörleri veya röleleri bulunan cihazlar, Madde 19.4’teki deneye tabi tutulur. Gerilim seçici anahtarları bulunan cihazlar, Madde 19.5’teki deneye tabi tutulur.

Başkaca belirtilmedikçe deneyler, başlangıç konumuna kendiliğinden gelmeyen ısıl kesici çalışıncaya veya kararlı şartlar oluşuncaya kadar sürdürülür. Isıtma elemanı veya kasten zayıf bölüm sürekli açık devre olursa, ilgili deney ikinci bir numune üzerinde tekrarlanır. Deney tatmin edici olarak başka şekilde tamamlanmadıkça, bu ikinci deney aynı modda sona erdirilmelidir.

Aynı cihaza birden fazla deney uygulanacak ise, bu deneyler, cihaz oda sıcaklığına kadar soğutulduktan sonra art arda yapılır.

Birleşik cihazlar için deneyler, normal çalışma şartlarında motor ve ısıtma elemanları aynı zamanda çalıştırılarak yapılır, ilgili deney, her defasında her bir ısıtma elemanı ve motor için yapılır.

Bir kontrol düzeninin kısa devre edildiği belirtildiğinde, bu kısa devre yerine bu kontrol düzeni çalışmaz duruma getirilebilir.

Başkaca belirtilmedikçe bu maddedeki deneylerin uygunluğu Madde 19.13’te belirtildiği gibi kontrol edilir.

Isıtma elemanlı cihazlar, Madde 11’de belirtilen şartlarda, ancak kısıtlı ısı dağılımı ile deneyden geçirilir. Normal çalışma durumunda giriş gücü kararlı değere eriştiğinde, deneyden önce belirlenen besleme gerilimi, beyan giriş gücünün 0,85 katını sağlayacak değerde olmalıdır. Bu gerilim deney boyunca muhafaza edilir.

Not – Madde 11’deki deneyler sırasında çalışan kontrol düzenlerinin çalışmasına izin verilir.

Madde 19.2’deki deney, deneyden önce belirlenen, giriş güçü kararlı duruma eriştiğinde normal çalışmada beyan giriş gücünün 1,24 katını elde etmek için gerekli olan değere eşit bir besleme gerilimi ile tekrarlanır. Bu gerilim deney boyunca muhafaza edilir.

Not – Madde 11’deki deneyler sırasında çalışan kontrol düzenlerinin çalışmasına izin verilir.

Cihaz, Madde 11 ‘de belirtilen şartlarda deneyden geçirilir. Madde 11 ‘deki deney sırasında sıcaklığı sınırlayan bütün kontrol düzenleri kısa devre edilir.

Cihazda birden fazla kontrol düzeni varsa, bunlar sıra ile kısa devre edilir.

Madde 19.4’deki deney, tüplü veya gömülü ısıtma elemanlarının bulunduğu Ol Sınıfı ve I Sınıfı cihazlar üzerinde tekrarlanır. Bununla beraber, kontrol düzenleri kısa devre edilmez, ancak elemanın bir ucu ısıtma elemanının kılıfına bağlanır.

Bu deney, cihazın besleme kutupları ters bağlanarak ve ilgili elemanın diğer ucu ısıtma elemanının kılıfına bağlanarak tekrarlanır.

Bu deney, sabit tesise sürekli bağlı kalması amaçlanan cihazlara ve Madde 19.4’deki deney sırasında kutup ayırma işleminin tamamının oluştuğu cihazlara uygulanmaz.

Nötürlü cihazlar kılıfa bağlanmış nötr ile deneyden geçirilir.

Not – Gömülü ısıtma elemanları için, metal mahfaza kılıf olarak kabul edilir.

PTC ısıtma elemanlı cihazlar, giriş gücü ve sıcaklık dikkate alınarak kararlı duruma erişinceye kadar beyan geriliminde beslenir.

PTC ısıtma elemanının çalışma gerilimi, % 5 artırılır ve cihaz yeniden kararlı duruma erişinceye kadar çalıştırılır. Daha sonra gerilim benzer adımlarla, hangisi daha önce oluşacak ise çalışma geriliminin 1,5 katına erişilinceye kadar veya PTC ısıtma elemanı kopuncaya kadar artırılır.

Cihaz,

Kilitlenmiş rotorun momenti, tam yük momentinden küçük olan durumda cihazın rotoru kilitlenerek , Diğer cihazlarda hareketli bölümleri kilitlenerek

zorlamalı durdurma şartlarında çalıştırılır.

Cihazda birden fazla motor varsa, bu deney her motor için ayrı ayrı yapılır.

Motorla çalışan cihazlar ve yardımcı sargı devresinde kondansatörleri bulunan cihazlar, her defasında kondansatörlerden biri devre dışı bırakılarak ve rotoru kilitlenerek çalıştırılır. Bu deney, kondansatörlerin IEC 60252-1, P2 sınıfına uygun olmadıkça, her defasında bir tanesi kısa devre edilerek tekrarlanır.

Not 1 – Bazı motorlar tutarsız sonuçlara neden olaçak şekilde başlayabileçeğinden, bu deney rotor kilitli olarak yapılır.

Deneylerin her birisi için, bir zamanlayıcı veya programlayıcı ile donatılan cihazlar, zamanlayıcı veya programlayıcının izin verdiği en uzun periyoda eşit bir periyot boyunca beyan geriliminde beslenir. Diğer cihazlar;

Aşağıdakiler için 30 s süreyle:

Elde kullanılan cihazlar,

El veya ayakla devresi kapalı tutulan cihazlar ve

Elle sürekli yüklenen cihazlar.

Çalıştırıldığı sırada başında nezaretçi bulunanlar 5 min boyunca, Diğer cihazlar için ise kararlı durumlar oluşuncaya kadar

beyan geriliminde beslenir.

Çok fazlı motorları bulunan cihazların bir fazı devre dışı bırakılır. Bundan sonra cihaz normal çalışma şartlarında çalıştırılır ve Madde 19.7’de belirtilen süre boyunca beyan geriliminde beslenir.

Uzaktan veya otomatik kumandalı ya da sürekli çalışmaya müsait motorları bulunan cihazlarda aşırı yükte çalışma deneyi yapılır.

Madde 30.2.3’ün uygulanabildiği ve doğrudan sargı sıcaklıklarına duyarlı olanların dışındaki motor sargılarını korumak için elektronik devreleri bulunan aşırı yük koruyucu cihazlar kullanan motorlu cihazlar ve birleşik cihazlar aşırı yükte çalışma deneyine de tabi tutulur.

Cihaz, normal çalışma durumunda çalıştırılır ve kararlı durum oluşuncaya kadar beyan geriliminde beslenir. Bundan sonra, motor sargılarından geçen akımda %10’luk bir artış sağlayacak şekilde yük artırılır ve cihaz tekrar kararlı durum oluşuncaya kadar çalıştırılır, bu işlem sırasında besleme gerilimi orijinal değerinde muhafaza edilir. Koruyucu cihaz çalışıncaya veya motor çalışması duruncaya kadar, yük artırma işlemi uygulanarak deney tekrarlanır.

Deney sırasında sargı sıcaklığı:

105 (A) Sınıfı sargı yalıtımı için 140°C’u, 120 (E) Sınıfı sargı yalıtımı için 155°C’u, 130 (B) Sınıfı sargı yalıtımı için 165°C’u, 155 (F) Sınıfı sargı yalıtımı için 180°C’u, 180 (H) Sınıfı sargı yalıtımı için 200°C’u, 200 (N) Sınıfı sargı yalıtımı için 220°C’u, 220 (R) Sınıfı sargı yalıtımı için 240°C’u, 250 Sınıfı sargı yalıtımı için 270°C’u

aşmamalıdır.

Not – Yük, uygun kademelerde artırılamıyorsa, motor cihazdan çıkarılabilir ve ayrı olarak deneyden geçirilebilir.

Seri motorlar bulunduran cihazlar, mümkün olan en düşük yükle çalıştırılır ve 1 min’lik süre için beyan geriliminin 1,3 katında beslenir.

Deney sırasında, cihazdan dışarı herhangi bir parça fırlamamalıdır.

Madde 19.11.1 ‘de belirtilen şartlara uygun olmadıkça, elektronik devreler Madde 19.11.2’de belirtilen arıza şartlarının değerlendirilmesi ile kontrol edilir.

Not 1 – Genel olarak, cihazın ve cihaz devre diyagramının incelenmesi, simüle edilmiş olan arıza durumlarını açıklayacaktır. Böylece deney işlemleri, en elverişsiz sonuçları vermesi beklenen durumlarla sınırlandırılabilir.

Besleme gerilimi düşümünden kaynaklanan çalışmanın kesilmesinden sonra çalışma çevrimindeki herhangi bir noktadaki yeniden başlama bir tehlike meydana getirmedikçe doğru olarak çalışması programlanabilir bir bileşene bağlı olan elektronik devresi bulunan cihazlar Madde 19.11.4.8’deki deneye tabi tutulur. Deney, şebeke besleme gerilim düşümleri, kesilmeleri ve değişimleri sırasında programlanabilir bileşenin besleme gerilimini muhafaza etmesi için amaçlanan bileşenler ve bütün bataryalar çıkarıldıktan sonra yapılır.

Elektronik bağlantı kesme ile elde edilen devre açık konumlu bir düzeni veya cihazı çalışmaya hazır bekleme durumuna getirebilen bir düzeni bulunan cihazlar, Madde 19.11,4’teki deneylere tâbi tutulur.

Not 2 – Elektronik devrelerin değerlendirilmesi için deney dizisi ile ilgili genel kılavuz hakkındaki bilgiler için Ek Q’ye atıf yapılmalıdır. Bölüm 2’de belirtilen ilave veya alternatif olağan dışı çalışma deneylerinin olabileceği bilinmelidir. Bunlar akış diyagramında gösterilmemiştir. Standardın doğru uygulanması için zorunlu olan deney Ek Q’de verilen kılavuzdan önceliklidir.

Herhangi bir arıza olayında, cihaz güvenliği IEC 60127’ye uygun bir minyatür sigorta değiştirme elemanının çalışmasına bağlı ise, Madde 19.12’deki deney yapılır.

Her deney sırasında ve deney sonrasında sargıların sıcaklığı Çizelge 8’de belirtilen değerleri aşmamalıdır. Bununla birlikte bu sınır değerler, IEC 61558-1, Madde 15.5’e uygun arızaya karşı güvenlikli transformatörlere uygulanmaz. Cihaz Madde 19.13’teki şartlara uygun olmalıdır. Koruyucu empedansından geçen herhangi bir akım, Madde 8.1.4’te belirtilen sınırları aşmamalıdır.

Not 3 – Herhangi bir deneyden sonra bileşenlerin değiştirilmesi gerekmedikçe, Madde 19.13’te gerekli olan elektrik dayanım deneyi, yalnızca elektronik devreye uygulanan en son deneyden sonra yapılmalıdır.

Aşağıdaki her iki şartın karşılanması şartıyla, baskılı devrenin iletkeni açık-devre ise cihazın ilgili deneye dayanmış olduğu kabul edilir:

Baskılı devre temel malzemesi, Ek E’deki deneye dayanırsa,

Gevşeyen herhangi bir iletken, enerjili bölümlerle erişilebilir metal bölümler arasındaki yüzeysel kaçak yolu uzunluklarını ve yalıtma aralıklarını Madde 29’da belirtilen değerlerin altına düşürmezse.

Madde 19.11.2, a) ilâ g)’de belirtilen arıza şartları, aşağıdaki her iki şartı karşılayan devre veya devre bölümlerine uygulanmaz.

Elektronik devre, aşağıda belirtildiği gibi düşük güç devresi ise.

Elektrik çarpmasına karşı korunma, yangın tehlikesi, mekanik tehlike veya cihazın diğer bölümlerindeki tehlikeli kusurlu çalışma, elektronik devrenin doğru çalışması ile doğrudan ilgili değilse. Şekil 6’da düşük güçlü devreye ait bir örnek görülmektedir ve bu devre aşağıdaki gibi belirlenir.

Cihaz beyan geriliminde beslenir ve en büyük değerine ayarlanmış bir değişken direnç, incelenen nokta ile besleme kaynağının zıt kutbu arasına bağlanır. Bundan sonra direnç, çektiği güç tüketimi en büyük oluncaya kadar azaltılır. Bu dirence verilen en yüksek gücün 5 s sonunda 15 W değerini aşmadığı besleme kaynağına en yakın noktalara düşük güç noktaları denir. Besleme kaynağına bir düşük güç noktasından daha uzakta olan devre bölümü düşük güç devresi olarak kabul edilir.

Her bir durumda, cihazda besleme kaynağının kendiliğinden başlangıç konumuna gelmeyen kesilmesi meydana gelirse deneye son verilir.

Cihaz, Madde 19’a uygunluğu sağlamak amacıyla çalıştırılan bir koruyucu elektronik devresi ile birleşikse, Madde 19.11.2, a) ilâ g) paragraflarında belirtildiği biçimde, tek arıza durumu simüle edilmiş olarak ilgili deney tekrarlanır.

Not – Bu deneyler için uygulanan uygunluk kriterlerinin ayrıntıları, Madde 19.13’te verildiği gibidir.

Elektronik devre dışı etme ile elde edilen devre kesik konumlu bir anahtarı veya cihazı çalışmaya hazır bekleme durumuna getirebilen bir anahtara sahip cihazlar, Madde 19.11.4.1 ilâ Madde 19.11,4.7’deki deneylere tâbi tutulur. Deneyler, anahtar devre kesik konumuna veya çalışmaya hazır bekleme durumuna ayarlanarak beyan gerilimi ile beslenen cihazla yapılır.

Koruyucu elektronik devreler ile birleşik cihazlar, Madde 19.11.4.1 ilâ Madde 19.11,4.7’deki deneylere tâbi tutulur. Deneyler, Madde 19.2, Madde 19.6 ve Madde 19.11.3 dışında, Madde 19’un ilgili deneyleri sırasında koruyucu elektronik devre çalıştıktan sonra yapılır. Bununla birlikte, Madde 19.7’deki deney sırasında 30 s veya 5 min çalıştırılan cihazlar elektromanyetik olaylar için deneylere tâbi tutulmaz.

Kıvılcım aralıkları bulunmadıkça, deneyler darbe koruyucu cihazlar devre dışı edilerek yapılır.

Not 1 – Cihazlar birkaç çalışma moduna sahipse deneyler, gerekliyse her bir çalışma modunda yapılır.

Not 2 – IEC 60730 seri standardlara uygun elektronik kontroller ile birleşik cihazlar, deneylerden muaf tutulmamalıdır.

Deney seviyesi 4’ün uygulanabildiği cihaz, IEC 61000-4-2’ye uygun elektrostatik boşalmalara tâbi tutulur. Önceden seçilen her bir noktaya, pozitif polariteli on adet boşalma ve negatif polariteli on adet boşalma uygulanır.

Deney seviyesi 3’ün uygulanabildiği cihaz, IEC 61000-4-3’ye uygun ışıyan alanlara tâbi tutulur.

Not- Her bir frekans için bekleme süresi, koruyucu elektronik devrenin muhtemel kusurlu çalışmasını gözlemlemeye yetecek kadar olmalıdır.

Cihaz IEC 61000-4-4’e uygun geçici rejim patlamalarına tâbi tutulur. Tekrarlama hızı 5 kHz olan deney seviyesi 3, işaret ve kontrol hatlarına uygulanabilir. Tekrarlama hızı 5 kHz olan deney seviyesi 4, güç besleme hatlarına uygulanabilir. Patlamalar 2 min süre için pozitif polariteli ve 2 min süre için negatif polariteli olarak uygulanır.

Cihazın güç kaynağına bağlantı uçları, seçilen noktalara beş pozitif darbe ve beş negatif darbe olarak uygulanarak, IEC 61000-4-5’e uygun gerilim darbelerine tâbi tutulur. Deney seviyesi 3, kaynak empedansı 2 Q olan bir jeneratör kullanılarak faz arası kuplaj modu için uygulanır. Deney seviyesi 4, kaynak empedansı 12 Q olan bir jeneratör kullanılarak faz toprak arası kuplaj modu için uygulanır.

I Sınıfı cihazlarda, topraklanmış ısıtma elemanları deney sırasında devre dışı edilir.

Not – Geri besleme sistemi devre dışı edilen ısıtma elemanıyla ilgili girişi esas alıyorsa, yapay bir şebeke gerekli olabilir.

Kıvılcım boşlukları olan parafudurlara sahip cihazlar için deney, atlama geriliminin % 95’lik seviyesinde tekrarlanır.

Deney seviyesi 3’ün uygulanabildiği cihaz, IEC 61000-4-6’ya uygun enjekte akımlara tâbi tutulur. Deney sırasında 0,15 MHz ilâ 80 MHz arasındaki tüm frekanslar kapsanır.

Not – Her bir frekans için bekleme süresi, koruyucu elektronik devrenin muhtemel kusurlu çalışmasını gözlemlemeye yetecek kadar olmalıdır.

Beyan akımı 16 A’i aşmayan cihazlar için cihaz IEC 61000-4-11’e uygun gerilim çukurları ve kesintilere tâbi tutulur. IEC 61000-4-11 Çizelge 1 ve Çizelge 2’de belirtilen değerler besleme gerilimi sıfırdan geçerken uygulanır.

Beyan akımı 16 A’yı aşan cihazlar için cihaz IEC 61000-4-34’e uygun Sınıf 3 gerilim çökmelerine ve kesintilerine tabi tutulur. IEC 61000-4-34 Çizelge 1 ve Çizelge 2’de belirtilen değerler besleme gerilimi sıfırdan geçerken uygulanır.

Cihaz, Çizelge 10’a göre frekans kademeleri kullanılarak deney seviyesi Sınıf 2 ile IEC 61000-4­13 Çizelge 11 “e uygun şebeke işaretlerine tâbi tutulur.

Cihaz, beyan geriliminde beslenir ve normal çalışma altında çalıştırılır. Yaklaşık olarak 60 s’den sonra güç kaynağı gerilimi, cihaz kullanıcı girişlerine tepki vermeyi durduğu veya programlanabilir bileşenle kontrol edilen bölümlerin çalışmayı durdurduğu (hangisi daha önce meydana gelirse) bir seviyeye kadar azaltılır. Besleme geriliminin bu değeri kaydedilir. Cihaz beyan geriliminde beslenir ve normal çalışma altında çalıştırılır. Daha sonra gerilim kaydedilen gerilimden yaklaşık % 10 daha az olan bir değere azaltılır. Gerilim yaklaşık 60 s bu değerde tutulur ve daha sonra beyan gerilimine kadar artırılır. Güç besleme geriliminin artış ve azalma hızı yaklaşık olarak 10 V/s olmalıdır.

Cihaz, gerilim düşmesinin meydana geldiği kendi çalışma çevrimindeki aynı noktadan itibaren normal olarak çalışmaya devam etmeli veya cihazın tekrar çalışması için elle çalıştırma gerekli olmalıdır.

19.12 Madde 19.11.2’de belirtilen arıza şartlarından herhangi birisi sırasında, cihazın güvenliği, IEC 60127’ye uygun bir minyatür sigorta elemanının çalışmasına bağlı ise, minyatür sigorta değiştirme elemanının yerine bir ampermetre konularak deney tekrarlanır. Ölçülen akım;

Sigorta elemanı beyan akımının 2,1 katını aşmıyor ise, devre yeterince korunmuş kabul edilmez ve sigorta değiştirme elemanı kısa devre edilerek deney yapılır.

Sigorta değiştirme elemanının beyan akımının en az 2,75 katı ise, devre yeterince korunmuş kabul edilir.

Sigorta değiştirme elemanının beyan akımı, 2,1 ve 2,75 katı arasında, sigorta elemanı kısa devre edilir ve deney:

Çabuk etkili sigorta elemanları için, hangisi daha kısa ise ilgili periyot boyunca veya 30 min’de,

Zaman gecikmeli sigorta elemanları için hangisi daha kısa ise, ilgili periyot boyunca veya 2 min’de gerçekleştirilir.

Not 1 – Şüphe olması durumunda, akımın belirlenmesinde, sigorta değiştirme elemanının en büyük direnci dikkate alınmalıdır.

Not 2 – Sigorta değiştirme elemanının bir koruyucu cihaz gibi hareket edip etmeyeceğinin doğrulanması işleminde, IEC 60127’de belirtilen sigorta karakteristikleri esas alınır. Bu karakteristikler, aynı zamanda sigorta değiştirme elemanlarının en büyük direncinin hesaplanması için gerekli olan bilgileri de verir.

Not 3 – Diğer sigortalar, Madde 19.1’e uygun olarak, kasten zayıf bölümler gibi dikkate alınır.

19.13 Deneyler sırasında cihazdan tehlikeli miktarda alev, erimiş metal, zehirli veya tutuşabilen gaz çıkmamalı ve sıcaklık artışları Çizelge 9’daki değerleri aşmamalıdır.

Deneylerden sonra ve cihaz yaklaşık oda sıcaklığına kadar soğutulduğunda, Madde 8’e olan uygunluk bozulmamalı ve cihaz hala çalışabiliyorsa Madde 20.2’ye uygun olmalıdır.

Enerjili bölümler ihtiva etmeyen III Sınıfı cihazların veya III Sınıfı yapılışların yalıtımı hariç diğer yalıtımlar, yaklaşık olarak oda sıcaklığına kadar soğutulduğunda, Çizelge 4’te belirtilen deney gerilimi ile Madde 16.3’teki elektrik dayanım deneyine dayanmalıdır.

Bu elektrik dayanım deneyinden önce Madde 15.3’teki nemlendirme işlemi uygulanmaz.

Normal kullanımda iletken bir sıvı ile doldurulan veya böyle bir sıvıya daldırılan cihazlar için elektriksel dayanım deneyinden 24 h önce cihaz suya daldırılır veya suyla doldurulur.

Kontrolün kesilmesinden veya çalışmasından sonra fonksiyonel yalıtım ucundaki yalıtma aralıkları ve yüzeysel kaçak yolu uzunlukları, çalışma geriliminin iki katı olan bir deney gerilimiyle Madde 16.3’teki elektrik dayanım deneyine dayanmalıdır.

Cihaz hala çalışabiliyorsa, cihaz kusurlu çalışma durumuna gelmemeli ve koruyucu elektronik devrelerde hiçbir arıza olmamalıdır.

Elektronik anahtarı devre kesik konumda veya çalışmaya hazır bekleme durumunda deneyden geçirilen cihazlar,

Çalışır duruma gelmemeli veya

Çalışır duruma gelirlerse Madde 19.11,4’teki deney sırasında veya deneyden sonra kusurlu çalışma durumu yaratmamalıdır.

20 Mekanik denge ve mekanik tehlikeler

Sabitlenmiş cihazlar ile elde kullanılan cihazlar dışında döşeme tabanı veya masa tipi yüzeyler üzerinde kullanılması amaçlanan cihazlar yeterli dengeye sahip olmalıdır.

Bu kurala uygunluk, bir cihaz fişi ile birleşik cihaza, uygun bir bağlayıcı ve bükülgen kordon takılarak aşağıdaki deneyle kontrol edilir.

Besleme şebekesine bağlanmamış cihaz, normal kullanma durumlarından herhangi birinde, besleme kordonu en elverişsiz durumda tutularak yataya göre eğimi 10° olan bir düzlem üzerine yerleştirilir. Ancak, cihaz yatay düzlem üzerinde duruyorken, 10°’lik bir açı boyunca eğik duruma getirildiğinde normalde destek düzlemine değmeyen bir cihaz bölümü, yatay desteğe temas edecek olursa, cihaz bir yatay mesnet üzerine yerleştirilir ve en elverişsiz doğrultuda 10°’lik açı boyunca eğik duruma getirilir.

Not – Yatay destek üzerindeki deney, silindirli, düz tekerlekli veya ayaklar ile donatılmış cihazlar için gerekli olabilir. Bu durumda düz tekerlekler veya tekerlekler cihazın yuvarlanmasını önlemek için kilitlenebilir.

Kapılar ile donatılmış cihazlar, hangisi daha elverişsiz bir durum oluşacak ise kapıları açık veya kapalı olarak deneyden geçirilir.

Normal kullanma durumunda, sıvısı kullanıcı tarafından doldurulması amaçlanan cihazlar, boş olarak veya imalatçısının belirttiği dolma kapasitesine kadar en elverişsiz miktardaki su ile doldurularak deneyden geçirilir.

Cihaz devrilmemelidir.

Bu deney, eğim açısı 15°’ye çıkarılarak ısıtma elemanlı cihazlar üzerinde tekrarlanır. Cihaz bir veya birden fazla konumlarda devriliyor ise, devrilmenin olduğu bu konumların her birinde, Madde 11’deki deneylere tabi tutulur.

Bu deney sırasında sıcaklık artışları Çizelge 9’da görülen değerleri aşmamalıdır.

Normal kullanımda kişilerin yaralanması tehlikesine karşı yeterli korumayı sağlamak üzere, cihazın hareketli bölümleri, mümkün olduğu kadar kullanma ve çalışma şartları ile uyum içinde olacak biçimde konumlandırılman veya mahfaza altına alınmalıdır. Bu kural cihazın çalışma işlevini yerine getirmesini sağlamak amacıyla cihazın açıkta kalmasının gerekli olduğu bölümlerine uygulanmaz.

Tehlikeli hareketli bölümlere sahip cihazlar için örnek olarak, dikiş makinasının iğnesi, mutfak makinalarının aletleri veya elektrikli bıçağın ağzı gibi ana fonksiyonlarından dolayı bunların amaçlanan kullanımını yerine getirmesi için tam koruma mümkün değildir..

21 Mekanik dayanım

21.1 Cihazlar, mekanik dayanımları yeterli olacak ve normal kullanımda beklenebilen ağır işletme şartlarına dayanacak biçimde imal edilmelidir.

Bu kurala uygunluk, IEC 60068-2-75’in Ehb deneyine uygun, yaylı çekiç deneyinde uygulanan darbelerle kontrol edilir.

Cihaz, bir destek üzerine sıkıca tespit edilir ve mahfazası üzerinde mekanik dayanımın zayıf olması muhtemel her noktaya, darbe enerjisi 0,5 J olan üç darbe uygulanır.

Gerekiyorsa, saplara, kol çubuklarına, düğme ve benzeri bölümlere, ayrıca, mahfaza dışında kalan çıkıntı uzunluğu 10 mm’den fazla ise veya yüzey alanı 4 cm²‘yi aşıyorsa işaret lâmba ve kapaklarına da darbeler uygulanır. Normal kullanma sırasında hasara uğrama ihtimali varsa, sadece cihaz içindeki lâmba ve kapakları deneyden geçirilir.

Not – Kızarıklığı gözle görülebilen bir ısıtma elemanının koruyucusuna, salıverme konisi uygulandığında, koruyucu aralığından geçen çekiç başının ısıtma elemanına çarpmaması için dikkat edilmelidir.

Deneyden sonra, cihazda bu standarda uygunluğu bozabilen bir hasar görülmemeli, özellikle Madde 8.1, Madde 15.1 ve Madde 29’a uygunluk bozulmamalıdır. Şüphe olması durumunda, ek yalıtım ve takviyeli yalıtım Madde 16.3’teki elektrik dayanım deneyine tabi tutulur.

Yalıtma aralıklarını veya yüzeysel kaçak yolu uzunluğunu, Madde 29.’da belirtilen değerlerinin altına düşürmeyen yüzeydeki hasar, küçük girintiler ve enerjili bölümlere erişmeye ya da neme karşı koruma üzerinde olumsuz etki yapmayan küçük çentikler dikkate alınmaz.

Bir süs kapağı (dekoratif kapak) bir iç kapakla korunmuş ise, iç kapak uygulanan deneye dayanıyorsa, süs kapağının kırılmış olması dikkate alınmaz.

Bir kusurun, önceki darbe uygulamasından veya önceki deneylerden oluşup oluşmadığı hususunda bir şüphe varsa, bu kusur dikkate alınmaz ve yeni bir numunenin aynı yerine üç darbeli grup uygulanır. Bu durumda yeni numune bu deneye dayanmalıdır.

Çıplak gözle görülemeyen çatlaklar, fiberle takviyeli kalıp ve benzeri malzemelerdeki yüzeysel çatlaklar dikkate alınmaz.

koruyucunun gevşemesine,

Y Tipi bağlantı ve Z Tipi bağlantı için kordon tutucular uygun olmalıdır.

Bu kurala uygunluk, cihazla verilen kordon ile Madde 25.15’teki deney yapılarak kontrol edilir.

Kordon tutucular, sadece bir alet yardımıyla erişilebilecek biçimde düzenlenmeli veya sadece bir alet yardımıyla kordon takılabilecek biçimde imal edilmiş olmalıdır.

Bu kurala uygunluk, muayene ile kontrol edilir.

X Tipi bağlantı için manşonlar, taşınabilir cihazlarda kordon tutucusu olarak kullanılmamalıdır. Kordona düğüm atılması veya sicim bağlanmasına izin verilmez.

Bu kurala uygunluk, muayene ile kontrol edilir.

YTipi ve Z Tipi bağlantı için besleme kordonunun yalıtılmış iletkenleri, erişilebilir metal bölümlerden, 0 Sınıfı, Ol Sınıfı ve I Sınıfı cihazlarda temel yalıtımla, II Sınıfı cihazlarda ise ek yalıtımla, ayrıca yalıtılmalıdır. Bu yalıtım, besleme kordonunun kılıfı veya başka düzenlerle sağlanabilir.

Bu kurala uygunluk, muayene ile ve ilgili deneylerle kontrol edilir.

X Tipi bağlantıya sahip olan besleme kordonlarının bağlantısı için veya sabit tesisin bağlantısı için bırakılan boşluk;

Herhangi bir kapak takılmadan önce besleme iletkenlerinin doğru olarak konumlandırıldığının ve bağlandığının kontrol edilmesi mümkün olacak,

Herhangi bir kapak, iletkenlere veya iletken yalıtımlarına hasar vermeden takılabilecek,

Taşınabilir cihazlar için bir iletkenin yalıtılmamış ucu, bağlantı ucundan kurtularak serbest hale gelirse, erişilebilir metal bölümlerle temasa gelmeyecek,

biçimde imal edilmelidir.

Bu kurala uygunluk, Çizelge 13’te belirtilen en büyük kesit alanlı kablo veya bükülgen kordonlar takıldıktan sonra muayene ile kontrol edilir.

Taşınabilir cihazlar, sütun tipi bağlantı uçlarıyla donatılmadıkça ve besleme kordonu bunlardan 30 mm mesafe içinde kelepçelenmedikçe aşağıdaki ilave deneyden geçirilir.

Not – Besleme kordonu bir kordon tutucu ile kelepçelenmiş olabilir.

Sıkıştırma vidaları veya somunları sıra ile gevşetilir. Bağlantı ucuna bitişik bir konumda herhangi bir doğrultuda, iletkene 2 N’luk bir kuvvet uygulanır. İletkenin yalıtımsız ucu, erişilebilir metal bölümlerle temas etmemelidir.

Cihaz fişleri;

Bağlayıcının, takılması veya çıkarılması sırasında, enerjili bölümlere erişilemeyecek biçimde yerleştirilmiş veya mahfaza altına alınmış olmalıdır. Bu kural IEC 60320-1’e uygun cihaz fişlerine uygulanmaz.

Bağlayıcının zorlanmadan içine girebileceği biçimde yerleştirilmiş,

Bağlayıcı içine girdikten sonra, normal kullanma konumunda düz bir yüzey üzerine yerleştirildiğinde cihaz, bağlayıcı tarafından taşınmayacak biçimde yerleştirilmiş,

Besleme kordonunun normal kullanma sırasında cihazın dış metal bölümlerine temas etmeme ihtimali olmadıkça, cihazın dış yüzeyindeki metal bölümlerin Madde 11’deki deney sırasında sıcaklık artışı 75 K’yi aşıyorsa cihaz fişi, soğuk şartlar için seçilmemiş,

olmalıdır.

Bu kurala uygunluk, muayene ile kontrol edilir.

Ara bağlantı kordonları, aşağıdakiler dışında, besleme kordonu kurallarına uygun olmalıdır:

Ara bağlantı kordonu iletkenlerinin kesit alanı, cihazın beyan akımına göre değil, Madde 11’deki deney sırasında iletkenin taşıdığı en yüksek akım esas alınarak belirlenir.

İletkenin gerilimi, beyan geriliminden daha düşük ise, iletkenin yalıtkan kalınlığı azaltılabilir.

Bu kurala uygunluk, muayene ve ölçme yapılarak, gerektiğinde Madde 16.3’te belirtilen, elektrik dayanım deneyi gibi, deneyler uygulanarak kontrol edilir.

Ara bağlantı kordonları, devre dışı edildiklerinde bu standarda uygunluk bozuluyorsa bir alet yardımı olmaksızın sökülememelidir.

Bu kurala uygunluk, muayene ve gerekirse uygun deneylerle kontrol edilir.

Cihazların prizlere girmesi amaçlanan kontak çubuklarının boyutları, ilgili prizlerin boyutları ile uyumlu olmalıdır. Kontak çubuklarının boyutları ve kavrama yüzeyinin, IEC/TR 60083’te liste halinde verilen ilgili fişin boyutlarına uygun olması gereklidir.

Bu kurala uygunluk, ölçme ile kontrol edilir.

26 Dış iletken bağlantı uçları

Dış iletkenlerin bağlantısı için cihazlar, bağlantı uçları veya aynı derecede etkili eş değer düzenlerle donatılmalıdır. Enerjili bölümler ihtiva etmeyen III sınıfı cihazlardaki bağlantı uçlarının dışındaki bağlantı uçları sadece sökülemeyen bir kapağın çıkarılmasından sonra erişilebilir olmalıdır. Bununla birlikte, bağlantı yapmak için bir alet gerekiyorsa ve telin sıkıştırılması bağlantısından bağımsız düzenlerle sağlanıyorsa topraklama bağlantı uçları erişilebilir olabilir.

Not 1 – IEC 60998-2-1’e uygun vida tipi bağlantı uçları, IEC 60998-2-2’ye uygun vidasız bağlantı uçları ve IEC 60999-1’e uygun sıkıştırma elemanları etkili düzenler olarak kabul edilir.

Not 2 – Anahtar gibi bir bileşenin bağlantı uçları, bu Maddenin kurallarına uygun olduğu takdirde dış iletkenler için bağlantı ucu olarak kullanılabilir.

Bu kurala uygunluk, gözle ve elle muayene ile kontrol edilir.

Özel olarak hazırlanmış kordonu olanların dışındaki X Tipi bağlantıya sahip cihazlar ve sabit tesisin kablolarına bağlantı için cihazlar, bağlantılar lehimlenmedikçe, bağlantıları vida, somun veya benzeri düzenler vasıtası ile yapılan bağlantı uçları ile donatılmalıdır.

Besleme iletkenleri takıldığında, yer değiştirme ihtimali olmayacak biçimde düzenlenen iç iletkenlerin sıkıştırılmasında kullanılabilmeleri dışında, bu vida ve somunlar diğer herhangi bileşenin tespitinde kullanılmamalıdır.

Lehimli bağlantılar kullanılırsa, iletkeni konumunda tutmak için, sadece lehimlemeye güvenilmeyecek biçimde iletken konumlandırılman ve tespit edilmelidir. Bununla birlikte, iletken lehim ekinden kurtularak serbest kalırsa enerjili bölümlerle diğer metal bölümler arasındaki yalıtma aralıkları ve yüzeysel kaçak yolu uzunluklarını ek yalıtım için belirtilen değerlerin altına düşürmeyecek biçimde engellerle donatılmışsa, lehimleme yalnız başına kullanılabilir.

Bu kurala uygunluk, muayene ve ölçme yapılarak kontrol edilir.

X Tipi bağlantı ve sabit tesisin kablolarının bağlantısı için olan bağlantı uçları, metal yüzeyler arasındaki iletkeni, yeterli temas basıncıyla, ancak iletkenin hasarlanmasına neden olmaksızın sıkacak şekilde imal edilmiş olmalıdır.

Sıkıştırma düzenleri sıkıldığında veya gevşetildiğinde bağlantı uçları;

Gevşemeyecek biçimde. (Bağlantı uçları iki vida ile tespit edilmişse veya bir vida ile bir oyuk içine önemsenecek bir hareket olmayacak biçimde tespit edilmişse veya normal kullanma sırasında burulmaya maruz kalmamışsa veya kendiliğinden sertleşen reçine ile kilitlenmişse bu kural uygulanmaz).

Not – Bağlantı uçlarının gevşemesi başka uygun düzenler ile önlenebilir. Başka kilitleme düzenleri olmaksızın sızdırmazlık bileşiğinin kullanılması yeterli olarak kabul edilmez.

İç iletkenler zorlanmaya maruz kalmayacak şekilde,

Yalıtma aralıkları ve yüzeysel kaçak yolu uzunlukları, Madde 29’da belirtilen değerlerin altına düşmeyecek şekilde

tespit edilmelidir.

Bu kurala uygunluk, gözle muayene ile ve IEC 60999-1, Madde 9.6’daki deneyle, belirtilen momentin üçte ikisine eşit moment uygulanarak kontrol edilir.

Deneyden sonra iletkenlerde derin veya keskin çentikler görülmemelidir.

Özel olarak hazırlanmış kordonu bulunan ve sabit tesise kabloların bağlantısı için kullanılan X tipi bağlantılar hariç, X tipi bağlantı için bağlantı uçları, iletken örgülerinin lehimlenmesi, kablo pabucu, ek manşonu veya benzeri cihazların kullanılması gibi iletkenin özel olarak hazırlanmasını gerektirmemelidir. Bu bağlantı uçları, sıkıştırma vida veya somunları sıkıldığında iletkenin dışarı kaymayacağı biçimde imal edilmeli veya yerleştirilmelidir.

Bu kurala uygunluk, Madde 26.3’teki deneyden sonra bağlantı uçları ve iletkenler muayene edilerek kontrol edilir.

Not – İletkenin bağlantı ucuna girmeden önce yeniden biçim verilmesi veya ucun sağlamlaştırılması için örgülü iletkenin katlanmasına izin verilir.

X Tipi bağlantı için bağlantı uçları, iletkenler tespit edildiğinde örgülü iletkenin bir teli kaçtığında bir tehlikeye neden olabilecek şekilde diğer bölümlere kazara temas olmayacak biçimde yerleştirilmeli veya ekranlanmalıdır.

Bu kurala uygunluk muayene ve aşağıdaki deneyle kontrol edilir.

Çizelge 11’de belirtildiği gibi anma kesit alanına sahip bir bükülgen iletkenin ucundan 8 mm uzunluğunda yalıtım çıkarılır. Örgülü iletkenin bir teli serbest bırakılır, diğer teller bağlantı ucuna tamamen sokulur ve sıkıştırılır. Serbest bırakılan tel, yalıtımın geriye doğru yırtılmasına yol açmadan, mümkün olan her doğrultuda ancak bariyerler etrafında keskin dönüşler yapılmadan eğilir.

Enerjili bölümler ihtiva etmeyen III Sınıfı cihazlardakilerin dışındaki X Tipi bağlantı için bağlantı uçları, mahfazanın kapağı veya bir bölümü çıkartıldıktan sonra erişilebilir olmalıdır.

Bu kurala uygunluk muayene ile kontrol edilir.

Topraklama bağlantı ucu dâhil, sabit tesise bağlantı için olan bağlantı uçları, birbirine yakın olarak yerleştirilmelidir.

Bu kurala uygunluk muayene ile kontrol edilir.

Sütun tipi bağlantı uçları, iletkenin deliğe sokulan ucunun görülebileceği veya diş açılmış deliğin diğer tarafına, en az 2,5 mm olmak üzere vida anma çapının en az yarısına eşit uzunlukta geçebileceği biçimde imal edilmeli ve yerleştirilmelidir.

Bu kurala uygunluk, muayene ve ölçme ile kontrol edilir.

Vida ile sıkmalı bağlantı uçları ve vidasız bağlantı uçları, iletkenlerin uçlarına, vidalı bağlantı uçlarının kullanımı için uygun düzenler takılmadıkça yassı düz gelin teli biçimli kordonların bağlantısında kullanılmamalıdır.

Bu kurala uygunluk, muayene ile ve bağlantıya 5 N’luk çekme uygulanarak kontrol edilir. Deneyden sonra bağlantıda, bu standarda uygunluğu bozabilecek hiçbir hasar görülmemelidir.

Y Tipi veya Z Tipi bağlantıya sahip cihazlarda dış iletken bağlantıları için lehimli, kaynaklı, sıkmalı ve benzer bağlantılar kullanılabilir. II Sınıfı cihazlarda, iletkeni konumunda tutmak için yalnız başına lehim, sıkma veya kaynağa güvenilmeyecek biçimde iletken konumlandırılman veya tespit edilmelidir. Lehim ile bağlanmış iletkenler lehimden bağımsız olarak bağlantı uçlarına yakın konumda tutulmadıkça bunların tek başına konumunda tutulması için lehimlemeye güvenilmeyecek biçimde konumlandırılmış veya tespit edilmiş olduğu kabul edilmez. Bununla birlikte, iletken lehim veya kaynak ekinden kurtularak veya sıkmalı ekten dışarı kayarak serbest hale geliyorsa, enerjili bölümler ile diğer metal bölümler arasındaki yüzeysel kaçak yolu uzunlukları ve yalıtma aralıklarını ek yalıtım için belirtilen değerlerin altına düşürmeyecek biçimde engeller sağlanıyorsa, bu metotlar kullanılabilir.

Bu kurala uygunluk muayene ve ölçme ile kontrol edilir.