TS EN 54-3 YANGIN ALGILAMA VE YANGIN ALARM SİSTEMLERİ BÖLÜM 3 : YANGIN ALÂRM CİHAZLARI – SES CİHAZLARI
Yangın alârmı veren ses cihazının görevi, acil bir yangın durumunun meydana geldiği bir binanın çevresinde veya içerisinde bulunan kişiyi (kişileri), uygun tedbirleri almasını temin etmek için uyarmaktır.
Bu standard, frekans aralığı, zamanla değişim ve çıkış seviyesi gibi ses özelliklerinin esas yapısının, montaj şekline, mevcut risk tipine ve alınacak uygun tedbirlere, yangın dışındaki diğer acil alârmlar için kullanılan sinyallerin tipine (örneğin EN 457) ve bilinen ve uygulamadaki millî farklılıklara göre değişebileceğini kabul eder. Bu nedenle bu standard zorunlu genel özelliklerden çok imalâtçı tarafından bildirilen özelliklere karşı yangın alarmı veren ses cihazının çalışma performansının denenmesi için genel bir metodu kapsar.
Bu standard, bir yangın algılama ve alârm sisteminden bir binada oturanlara işitilebilir bir yangın ikaz sinyali vermek amacı ile sabit olarak monte edilmiş ses cihazı için özellikler, deney metotları ve performans kriterlerini kapsar. Bu standard, sadece bir yangın alârm sisteminde olduğu gibi dışarıdan bir güç kaynağına elektrik bağlantısı yapılarak çalışan cihazları kapsar.
Bu standard bina içinde kullanılan Tip A ve bina dışında kullanılan Tip B olmak üzere iki farklı uygulama ortamı için bir yangın alarmı veren ses cihazlarını kapsar.
Bu standard aşağıdakileri kapsamaz.
- a) Acil sesli mesajları dışarı vermek için kullanılan hoparlör tipi cihazlar,
- b) Kontrol ve işaret veren teçhizat içersinde yer alan kontrol amaçlı ses cihazları.
Bu standardın amacı için, aşağıda ve EN 54-1’de verilen terim ve tarifler uygulanır.
Çalışma modu
İmalâtçı tarafından belirtilen bir yolla seçilebilen işitilebilir alârm cihazının önceden belirlenen muhtemel ses çıkışlarından biri.
A- ağırlıklı ses seviyesi
Ses basıncı, dB olarak verilen, A- ağırlıklı ses basıncının, 20 mPa (20 mN/m2) değerindeki bir referans basınca oranının, 10 tabanına göre logaritmasının 20 katı olan ses seviyesi. A- ağırlıklı özellikler IEC 60651’de verilmiştir.
Tip A cihaz
İşitilebilir yangın alârm cihazı – Bina içinde kullanma amacıyla tasarlanmış ses cihazı.
Tip B cihaz
İşitilebilir yangın alârm cihazı – Bina dışında kullanma amacıyla tasarlanmış ses cihazı.
Kontrol amaçlı ses cihazı
Genellikle teçhizatın bir parçası içine monte edilen (meselâ kontrol ve işaret teçhizatı), bu teçhizat tarafından normal dışı bir durumun bulunduğunu veya durumdaki bir değişimi ikaz etmek amacıyla bölgesel olarak kullanılan işitilebilir amaçlı bir cihaz.
Yangın alârm ses cihazı
Bir insan sesini ikaz amacıyla kullanmaksızın bir yangın algılama ve alârm sisteminden bir binada oturanlara işitilebilir bir ikaz sinyali vermek amacıyla ses oluşturan cihaz.
Bu standarda uygunluk için yangın alârm ses cihazları gözle muayene veya mühendislik değerlendirmesiyle doğrulanması gereken şartları sağlamalı ve cihazlar, Madde 5’de tarif edildiği gibi deneye tabi tutulmalı ve deneylerin şartlarını sağlamalıdır.
Ses seviyesi
Bu standard, imalâtçının Madde 4.6.2’de istenen verilerde ses seviyelerini bildirmesini gerektirir. İmalâtçı örneğin farklı gerilim aralıklarında veya ses modelinde çalışıldığında, bu şartlarda çalışma için farklı ses seviyeleri bildirebilir. Böyle bir durumda her bir numunenin ses seviyesi her bir çalışma modunda ölçülmelidir (Madde 5.3).
Madde 5.3’e göre deney yapıldığında yangın alârm ses cihazı bir yönde en az 65 dB ve herhangi bir yönde 120 dB’i geçmeyen A -ağırlıklı ses seviyeleri oluşturmalıdır.
Frekans ve ses modeli
Bu standard farklı frekanslar ve ses modelleri oluşturan cihazları kapsar, bu nedenle en küçük ve en büyük bir frekansı veya belirli bir ses modelini belirtmez.
Not – İstenen ses modelleri ve frekansları farklı ülkelerde değişebilir. Millî mevzuatlara başvurulmalıdır.
Bununla birlikte imalâtçı Madde 4.6.2’de istenen verilerde esas ses frekansını (frekanslarını), frekans aralığını (aralıklarını) ve ses modelini (modellerini) bildirmelidir.
Ses cihazı, en az 100 saat’lik çalışmaya dayanıklı olmalıdır. İmalâtçı tarafından kullanma faktörü veya en fazla çalışma süresine dair yapılan hiçbir sınırlama, cihazın Madde 5.4’te tarif edilen deney işleminde gereken 1 saat açık, 1 saat kapalı çevrimle çalışmasını engellememelidir.
Not – Bu şart, çalışma gücünün yerinde depolandığı ses cihazları içerisinde kullanılabilen pillerin kapasitesine uygulanmaz. Bu tip pillerin kapasite ve doldurulma özellikleri sistemin özelliğini sağlamalıdır.
Dış iletken uçlar için şartlar
4.5.1.1 Ses cihazı, bir araya getirilerek bağlanacağı dış iletken uçlar için mahfazası içerisinde yer kalmasına imkan vermelidir. İletken uçlar veya kablolar için giriş delikleri bulunmalı veya bu tip deliklerin yapılabileceği yerler bir şablon veya diğer uygun araçlar temin edilerek gösterilmelidir.
Malzemeler
Ses cihazı, Madde 5.2 ilâ Madde 5.17’te tarif edilen deneylere dayanabilen malzemeden (malzemelerden) yapılmalıdır. İlâve olarak, plâstik mahfazaların malzemesi (malzemeleri) aşağıdaki alevlenebilirlik özelliklerini sağlamalıdır:
IP değerlendirmesi
Yangın alârm ses cihazlarının mahfazasının sağladığı koruma derecesi aşağıdaki özellikleri sağlamalıdır:
- a) Tip A işitilebilir alârm cihazı için -Ses cihazı . EN 60529:1991′ de verilen Kod IP21C
- b) Tip B işitilebilir alârm cihazı için -Ses cihazı . EN 60529:1991′ de verilen Kod IP33C
Erişim
Parçaların veya cihazın tamamının yerinden ayrılması durumunda cihaza erişimi sınırlamak ve çalışma modunun ayarını yapmak için araçlar ( meselâ özel aletler, kodlar, gizli cıvatalar, contalar v.b. ) sağlanmalıdır.
Her bir yangın alarm ses cihazı aşağıdaki bilgilerle açık bir şekilde işaretlenmelidir:
- a) Bu standardın numarası (TS EN 54-3 şeklinde),
- b) Ortam tipi [(mesela Tip A veya Tip B (Madde 3)],
- c) İmalâtçı veya tedarikçinin adı veya ticari markası,
ç) İmalâtçı veya tedarikçinin model kısa gösterimi (tip veya numara)
- d) Bağlantı kısa gösterimleri,
- e) Beyan edilen besleme gerilimleri veya gerilim aralıkları (a.a. veya d.a.)
- f) Güç ve akım tüketimi,
- g) En azından tarih veya parti ve imalât yerini ve cihazda bulunan herhangi bir yazılımın versiyon numarası (numaraları) şeklinde imalâtçının tanıyabileceği bir işaret (işaretler) veya kod (kodlar) (örneğin seri numarası veya parti kodu).
Madde 4.6.1’te istenen ve aşağıda verilen bilgiler cihazla birlikte tedarik edilmeli veya bir bilgi yaprağı şeklinde veya her bir cihazla birlikte teknik el kitabı olarak veya cihaz üzerinde verilmelidir.
- a) Çalışma gerilim aralığı (aralıkları),
- b) Besleme frekansı aralıkları, ilgili olduğu yerlerde,